Ρασσιάς Βλάσης, «Underground Press. Η Ιστορία του υπόγειου Τύπου», α έκδοση, εκδόσεις «Ανοιχτή Πόλη», Αθήνα, 1982

ΙΔΡΥΣΗ Το «Συνδικάτο του Υπόγειου Τύπου» ιδρύθηκε το 1967 από τους εκδότες 5 αντεργκράουντ εντύπων: τον Άμπε Πεκ (Abe Peck) του «Chicago Seed» από το Σικάγο του Ιλλινόϊς (που είχε ιδρυθεί το 1967), τους Άλλεν Κοέν (Allen Cohen) και Μάϊκελ Μπόουεν (Michael Bowen) του «San Francisco Oracle» από το Σαν Φραντσίσκο της Καλιφόρνια (που είχε ιδρυθεί τον Σεπτέμβριο του 1966), τον Αρτ Κάνκιν (Art Kunkin) του «Los Angeles Free Press» από το Λος Άντζελες της Καλιφόρνια (που είχε ιδρυθεί το 1965), τους Ουώλτερ Μπόουαρτ (Walter Bowart), Άλλαν Κάτζμαν (Allan Katzman), Σέρυ Νήντχαμ (Sherry Needham) και Τζων Ουϊλκοκ (John Wilcock) του «East Village Other» ή «EVO» από την Νέα Υόρκη (που

Το θρυλικό περιοδικό «ΟΖ», αγγλικό μέλος του U.P.S.

είχε ιδρυθεί τον Νοέμβριο του 1965 και ήταν το πρώτο έντυπο που είχε υιοθετήσει το ψυχεδελικό lay-out), και

τον φοιτητή Μαϊκ Κίντμαν (Michael Kindman) του «The Paper» από το East Lansing του Μίσιγκαν (που είχε ιδρυθεί τον Δεκέμβριο του 1965).

Την ιδέα της ίδρυσης του δικτύου έδωσε ο Κάτζμαν με ένα άρθρο του τον Ιούνιο του 1966 στο «East Village Other» της Νέας Υόρκης, ιδέα που υιοθετήθηκε με ενθουσιασμό από όλον τον κόσμο του έντυπου Αντεργκράουντ. Στην ιδρυτική συνάντηση την επόμενη χρονιά στην Καλιφόρνια, οι συμμετέχοντες αποφάσισαν την ελεύθερη ανταλλαγή του υλικού (κειμένων, σχεδίων, φωτογραφιών) και την δωρεάν συνδρομή κάθε μέλους – εντύπου σε όλα τα υπόλοιπα. Στην συνέχεια εντάχθησαν όλοι οι γνωστοί τίτλοι του έντυπου αντεργκαράουντ, όπως το ιδρυθέν τον Οκτώβριο του 1966 από τους Θορν Ντρέϊερ (Thorne Dreyer) και Κάρολ Νέϊμαν (Carol Neiman) «Rag» από το Ώστιν του Τέξας (το πρώτο περιοδικό πέρα από τα ιδρυτικά που προσχώρησε στον συνασπισμό), ο σατιρικός «Ρεαλιστής» («The Realist») του μετέπειτα ιδρυτή των Yippies  Πωλ Κράσνερ (Paul Krassner), το μαχητικό «Berkeley Barb» από το Μπέρκλεϋ της Καλιφόρνιας (ιδρυθέν το 1965), το «Fifth Estate» του Ντητρόϊτ του Μίσιγκαν, το «Helix» του Πωλ Ντόρπατ (Paul Dorpat) από το Σηάτλ της Ουάσιγκτον, το «Charlotte Inquisition» από την Β. Καρολίνα, το φρεσκοϊδρυθέν (τον Μάϊο 1967 από τους Pierre Coupey, Milton Acorn, Dan McLeod και Stan Persky) «The Georgia Straight» από το Βανκούβερ του Καναδά, κ.ά. με αποτέλεσμα η επόμενη συνάντηση του «Συνδικάτου» που έγινε τον Ιούνιο 1967 στην Άϊοβα (Iowa City) να συγκεντρώσει εκπροσώπους 80 περίπου εντύπων.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

Τα μέλη του UPS συμφώνησαν να αλληλοϋποστηρίζονται με παροχή ελεύθερης αναδημοσίευσης των περιεχομένων του κάθε εντύπου από τα άλλα μέλη. Αυτό απετέλεσε έκτοτε την βασική προϋπόθεση για την ένταξη στο «Συνδικατο», ο αριθμός των μελών του οποίου συνέχισε να αυξάνεται με ταχύτατους ρυθμούς. Μέσα στο 1967 έγινε μάλιστα έκκληση στους αναγνώστες όλων των εντύπων για συγκέντρωση ενός σημαντικού χρηματικού ποσού, το οποίο επέτρεψε την επίσημη στέγαση του UPS στην Αριζόνα, με ένα γραφείο συντονισμού και μία βιβλιοθήκη – κέντρο τεκμηρίωσης (documentation center).



ΑΛΛΟΙ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΙ

Το παράδειγμα του UPS ακολούθησαν πολύ σύντομα και άλλοι συνασπισμοί περιοδικών και εφημερίδων του αντεργκράουντ Τύπου. Από το βιβλίο «Underground Press. Η Ιστορία του υπόγειου Τύπου» του γράφοντος, διαβάζουμε: «σε λίγο, ακολούθησε με ιδρυτή τον αξέχαστο Μάρσαλ Μπλόου (που αυτοκτόνησε το 1968) το «Πρακτορείο Ειδήσεων Η Απελευθέρωση» («Liberation News Service»), σε συντομία LNS. Πρώτη του έδρα υπήρξε η Ουάσιγκτον και μετά η Νέα Υόρκη σε ένα πολυάσχολο υπόγειο κοντά στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια».

«Το LNS που μαζί με το UPS αποτελούσαν ένα είδος κεντρικού νευρικού συστήματος για το κίνημα του έντυπου αντεργκράουντ, ταχυδρομούσε κανονικά, δύο φορές την βδομάδα, προς ΟΛΑ τα έντυπα – μέλη ειδικά δελτία της Κίνησης που περιλαμβάνανε ποίηση, άρθρα, κόμικς, φωτογραφίες, κείμενα, συνεντεύξεις κ.λπ. για να κάνει χρήση όποιο έντυπο ενδιαφέρεται. Έτσι δημιουργήθηκε ένα δίκτυο διεθνούς ανταλλαγής υλικού, που καταργούσε ταυτόχρονα και τον χαζό ιδιοκτησιακό νόμο του copyright (άμεση ιδιοκτησία του γραπτού λόγου). Οι λέξεις, οι φράσεις και τα σχέδια, περάσανε στην κυριότητα όλου του κόσμου, ενώ, αφού έτσι καταργήθηκε κάθε ανταγωνισμός, τα τεύχη καθιερώθηκε να ανταλλάσσονται εντελώς δωρεάν, και επίσης σε κάθε έκδοσή του το κάθε περιοδικό είχε καθιερώσει ειδική στήλη με διευθύνσεις άλλων «συγγενών» περιοδικών, ώστε να ενθαρρύνεται η ανάγνωσή τους και να δημιουργείται έτσι ένα πλέγμα αλληλοαρωγής και αλληλοδιαφήμισης». 


«Ταυτόχρονα δημιουργήθηκαν και άλλα πρακτορεία ειδήσεων του αντεργκράουντ, όπως το AUM δηλαδή «Alliance of Underground Media» («Συμμαχία Υπόγειων Μέσων»), το ολιγομελές COSMIC, το APM – «Anarchist Press Movement» και το μαθητικό / σπουδαστικό HIP, δηλαδή  «High School Independent Press» («Ανεξάρτητος Τύπος των Λυκείων») με έδρα την Νέα Υόρκη. Το «High School Independent Press» λειτουργούσε στα πρότυπα του LNS, εκδίδοντας και το δικό του τρις – εβδομαδιαίο περιοδικό με πάνω από 10.000 αντίτυπα κυκλοφορίας («5 σεντς για τους μαθητές, 15 για τους δασκάλους») με παράλληλη αρωγή από 60 μαθητικά ενταγμένα περιοδικά και πολυσύχναστα γραφεία στην οδό Claremont Avenue 160. Στο πρώτο τεύχος του περιοδικού τού HIP, γινόταν μία πρωτότυπη παρουσίαση της ταυτότητας του εντύπου με μία ολοσέλιδη φωτογραφία στο εξώφυλλο ενός μαύρου μωρού που κρατούσε την σημαία της επανάστασης: “Αυτή είναι η Ούρσουλα, επτά μηνών πράγμα και ήδη εξεγερμένη του κερατά”». 

Πάνω: ο πρόεδρος Τόμας Κινγκ Φόρκαιηντ πετάει τούρτες στους λογοκριτές. Δεξιά: αφίσσα του «Πρακτορείου Ειδήσεων Η Απελευθέρωση»

ΕΠΕΚΤΑΣΗ Το «στρατηγείο» του UPS στο Φοίνιξ Αριζόνα άντεξε μοναχό του μέχρι τις αρχές του 1969, οπότε, λόγω απειλών και δολιοφθορών από ντόπια αντιδραστικά στοιχεία, προτιμήθηκε η ίδρυση ενός δεύτερου στην πιο ανεκτική Νέα Υόρκη, ενώ στην 3η συνδιάσκεψη του «Συνδικάτου» που έγινε στο Ανν Άρμπορ του Μίσιγκαν, το αναγνωστικό κοινό των συνασπισμένων εντύπων υπολογίστηκε σε 2.000.000 άτομα μόνον στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Τα μέλη του UPS δημοσίευαν σε κάθε τεύχος τους μία σύντομη περιγραφή του «Συνδικάτου», μαζί με λίστα όλων των ενταγμένων εντύπων, ώστε να ενθαρρύνεται η ανάγνωσή τους, ενώ στα τέλη του 1970 η συντονιστική ομάδα του νεοϋορκέζικου γραφείου του UPS, οι «Free Ranger Tribe», συγχωνεύσανε τα δύο μέχρι τότε εκδιδόμενα από αυτούς περιοδικά (το «Free Ranger Tribe Newsletter» και το «Clearhead») στο ενιαίο «UPS News Service». Την διεύθυνση του «Συνδικάτου» ανέλαβε το μέλος των Γίππις (Yippies) Τομας Κινγκ Φόρκαιηντ (Tom King Forcade), μετέπειτα ιδρυτής των Ζίππις (Zippies) και του γνωστού περιοδικού «High Times», ο οποίος όταν κλήθηκε προσωπικά στην «Προεδρική Επιτροπή ενάντια στα άσεμνα και την πορνογραφία» για ν’ απολογηθεί με την ιδιότητα του διευθυντή του UPS, δημιούργησε επεισόδιο όταν αντί απολογίας πέταξε τούρτες στα μέλη της επιτροπής. Επί της δικής του θητείας, το 1971, το UPS έφθασε στην μεγαλύτερη ισχύ του, έχοντας στις τάξεις του 205 περιοδικά αντεργκράουντ, από τα οποία τα 140 ήσαν αμερικανικά και τα 65 από άλλες χώρες, ενώ ένα ακόμη «στρατηγείο» του λειτουργούσε στο Κεντ της Αγγλίας για λογαριασμό των ευρωπαϊκών αντεργκράουντ εντύπων.

ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΔΙΑΒΡΩΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟ FBI

Την δυναμική του Υπόγειου Τύπου προσπάθησε να εκμηδενίσει το FBI στις αρχές της δεκαετίας του 1970, εντάσσοντάς τον στους στόχους του περιβόητου διαβρωτικού - κατασταλτικού προγράμματός του COINTELPRO. Στα πλαίσια του εν λόγω προγράμματος, και προκειμένου να αποδιοργανώσει το κανονικό κίνημα με καλλιέργεια σύγχυσης, έντασης και ηττοπάθειας, το FBI ίδρυσε και διηύθυνε διάφορες «φοιτητικές» αντεργκράουντ εφημερίδες, όπως λ.χ. τις «Armageddon News», «The Longhorn Tale», κ.ά., καθώς και τέσσερα «πρακτορεία ειδήσεων»  - «μαϊμούδες» («Chicago Midwest News», «The Rational Observer», «Pacific International News Service» και «New York Press Service»), δίχως όμως ουσιαστικά αποτελέσματα, καθώς το κοινό του Υπόγειου Τύπου εξακολουθούσε να αυξάνεται, όπως άλλωστε και η συνοχή των UPS, LNS, HIP, κ.ά.

ΜΕΤΟΝΟΜΑΣΙΑ

Τελικά, σε μία παγκόσμια συνδιάσκεψη που έγινε στο Boulder του Κολοράντο το 1973, το «Συνδικάτο του Υπόγειου Τύπου» μετονομάστηκε σε «Συνδικάτο του Εναλλακτικού Τύπου» («Alternative Press Syndicate» ή σε συντομογραφία APS), ώστε να συμπεριλάβει και τα πολλά εβδομαδιαία έντυπα εκείνης της εποχής που αυτο-προσδιορίζονταν ως «εναλλακτικά». Το μοναδικό ελληνικό περιοδικό που εντάχθηκε (από το 1981) στο APS ήταν η «Ανοιχτή Πόλη» (1980 – 1993).

Βλάσης Ρασσιάς, 2011


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

Baunstein Peter - Doyle Michael William, «Imagine Nation: the American Counterculture of the ‘60s and ‘70s», New York, 2002
Bizot Jean-François - Miles Barry, «Free Press: Underground and Alternative Publications, 1965-1975», New York, 2006
Clay Steve και Phillips Rodney, «A Secret Location on the Lower East Side: Adventures in Writing, 1960-1980», New York, 1998
Crowley Walt, «Rites of Passage: A Memoir of the Sixties in Seattle», Seattle, 1995
Fountain Nigel, «Underground--The London Alternative Press, 1966-74», London, 1988
Glessing Robert J., «The Underground Press in America», Bloomington Indiana, 1971
Κrassner Paul, editor, «Best of the Realist: the Sixties' Most Outrageously Irreverent Magazine», Philadelphia, 1984
Leamer Lawrence, «The Paper Revolutionaries: The Rise of the Underground Press», New York, 1972
McMillian John, «Smoking Typewriters: The Sixties Underground Press and the Rise of Alternative Media in America», New York, 2011
Μάφι Μάριο, «Underground», Αθήνα,1982
Mungo Raymond, «Famous Long Ago. My Life and Hard Times with the Liberation News Service», Boston, 1970
Nelson Elizabeth, «The British Counterculture 1966-73: A Study of the Underground Press», London, 1989
The New Yippie Press Collective, « Blacklisted News: Secret Histories from Chicago to 1984», New York, 1983
Pardun Robert, «Prairie Radical: A Journey through the Sixties», Los Gatos, California, 2001
Peck Abe, «Uncovering the Sixties: The Life and Times of the Underground Press», New York, 1985
Ρασσιάς Βλάσης, «Underground Press. Η Ιστορία του υπόγειου Τύπου», β έκδοση, Αθήνα, 1988
Sean Stewart, editor, «On the Ground: An Illustrated Anecdotal History of the Sixties Underground Press in the U.S», Oakland CA, 2011
Skinn Dez, «Comix: the Underground Revolution», New York, 2004
Verzuh Ron, «Underground Times: Canada's Flower Child Revolutionaries», Toronto, 1989
Wachsberger Ken, editor, «Voices from the Underground: Insider Histories of the Vietnam Era Underground Press», Tempe, AZ, 1993
Διάφορα έντυπα από το «Αρχείο Κοινωνικής Ιστορίας»