Η γενιά της μεταπολίτευσης ερωτεύθηκε, πληγώθηκε, έκλαψε, γέλασε, ένοιωσε τον πόνο στην καρέκλα του οδοντογιατρού, πολιτεύθηκε, απογοητεύθηκε, άγγιξε τις μεγάλες αλήθειες, τραγούδησε, ζωγράφισε. Ένα πράγμα όμως δεν κατάφερε. Να κάνει πράξη στις καθημερινές της σχέσεις, αυτό που είχε σαν σημαία: τον “αντιεξουσιαστικό” και “ριζοσπαστικό” λόγο της. Ό,τι δημιουργούσε το γκρέμιζε μόνη της, όπως η γελαδίτσα τη καρδάρα με το γάλα. Μεγάλα τα λόγια, αλλά μικρές οι ψυχές, κι ακόμα πιο μικρές οι πλάτες που θα σήκωναν το βάρος όλων αυτών. Άλλοι ως αμάθητοι μάγοι, άλλοι ως μικρόψυχοι εραστές μιας εφήμερης λάμψης και άλλοι ως “ιδανικοί αυτόχειρες” του οράματος που μας έκανε ν’ ανασαίνουμε, να υπάρχουμε και να ελπίζουμε.  

Όλοι βάλαμε το χέρι μας και όλοι έχουμε από ένα κομμάτι ευθύνης, για το “αδιέξοδο” που σήμερα βιώνουμε. Δεν πρόκειται ποτέ να βρεις τους κώδικες επαφής με τους άλλους όταν έχεις δεν βρει τους κώδικες επικοινωνίας με τον εαυτό σου. Από το εξωτερικό κτύπημα μπορείς να φυλαχτείς, από του εαυτού σου τη μαχαιριά, από τη δική σου ακατάσχετη “εσωτερική αιμορραγία” δύσκολο όχι να φυλαχτείς αλλά να αντιληφθείς την ύπαρξή της. Θέλει πολύ δουλειά. Θέλεις ώρες, με τη μούρη κολλημένη στο τοίχο. Να ανοίγεις τα μάτια και να βλέπεις τοίχο. Θα είναι χιλιάδες οι σταγόνες του ιδρώτα, που ο φόβος και η αγωνία θα κάνουν το κορμί σου να ξερνάει, μέχρι ν’ ακουστεί το πρώτο κρακ… μέχρι να καταφέρεις το πρώτο μικρό άνοιγμα. Και από εκεί να αγναντέψεις τα περάσματα που για τους πολλούς, αλλά ίσως και από σένα ποτέ δε θα “βρεθούν”… 

“Δικαίωμα στην διαφορετικότητα!” φωνάζαμε χωρίς να επιτρέπουμε, χωρίς να αντέχουμε τη διαφορετικότητα του “φίλου”, του “συντρόφου, του “συνεργάτη”. Κατηγορούσαμε τους άλλους για λαϊκισμό, ενώ είχαμε αναγάγει σε επιστήμη, τη φιλολογία της “λεζάντας για όποιους δε γουστάραμε. Όταν σας χαμογέλαγε, ήταν ο Κωστάκης. Όταν σταμάτησε να σας χαμογελά έγινε ο Κώστας. Και όταν άρχισε να λέει και εκείνος τα δικά του, έγινε κατάπτυστος με χίλια δυο “κοσμητικά” κολλημένα στην πλάτη, ενοχλητικός τύπος. 

Μανάρια μου, χαλαρώστε, περάστε από τους καθαρμούς. “Πετάξτε το διάδημα και τον μανδύα / τη σκληρότητα και τη μωρία”. Τα πράγματα που έχετε να κάνετε είναι πολλά και δεν υπάρχουν περιθώρια πλέον για τέτοιου είδους “πολυτέλειες”… Βαρέθηκα να νταντεύω μικροαστούς “επαναστάτες”. Βαρέθηκα να δίνω και να μην παίρνω ποτέ. Βαρέθηκα να είμαι συνέχεια ελαστικός, ανθεκτικός, ναι, σε όλους ανεκτικός. Μερικές φορές τυχαίνει να συναντάμε άτομα, που όντως να αξίζει κανείς να ασχοληθεί μαζί τους, κι όμως τότε να που κατά κανόνα βρίσκουμε τους εαυτούς μας να μη μπορούνε, γιατί οι διάφορες “βδέλες” έχουν ήδη ρουφήξει ό,τι καλύτερο διαθέταμε. Και αυτό είναι άδικο, γιατί μέσα σε αυτά τα άτομα μπορεί να βρίσκονται, οι διαχρονικοί σου φίλοι, ο/η σύντροφός σου, ο γιός σου ή η κόρη σου. Δεν είναι μόνο που γράφω και φτύνω, αλλά και πολλοί άλλοι που είχαν την τρέλλα κάτι να φτιάξουν κάτι να δημιουργήσουν και το πλήρωσαν ή το πληρώνουν με τον πιο χυδαίο τρόπο. Να μπαίνουν στο κόπο να απαντούν σε “καταστάσεις” που σε καμμιά περίπτωση δεν ήταν ο στόχος τους, ή η επιδίωξή τους.  

Όχι φίλοι μου, τα περιβόητα “Περάσματα Που Δε Βρέθηκαν Ποτέ” δεν περνούν από τους αραχνιασμένους ατραπούς των μυαλών κάποιων, ούτε από τα παγωμένα αμφιθέατρα, μόνιμη κατοικία ημιεπαγγελματικών μπλα-μπλάδων. Για όσους δε τα πάνε καλά με τη μνήμη τους, δεν έχουν παρά να διαβάσουν το πρώτο Εντιτόριαλ του ’80, ή τις λίγες αλλά πολύ μεστές φράσεις εκείνου του “αλλιώτικου”, του ’86. “Νάμαστε πάλι… Νεαροί, περίεργοι. Σαλταδόροι στο όνειρο και αγιάτρευτα ερωτικοί…” Θυμάστε; “Όλοι ματώνουμε, άρα όλοι μπορούμε να κάνουμε ποίηση”. Και αν δεν υπήρχε το συνεχές σάλτο και το συνεχές μάτωμα όλα αυτά τα χρόνια φίλε και φίλη που τώρα με διαβάζεις, δε θα υπήρχε “Ανοιχτή Πόλη”, όπως δεν θα υπήρχε και “Διιπετές” για εκείνους που το αποτόλμησαν.    

Λυπάμαι που μιλάω έτσι φίλοι, αλλά κάπου αναγκάζομαι. Παρότι είμαστε στο ’93 πια, κάθε μέρα που περνάει νιώθω σαν καταδικασμένος να σηκώνω όλο και ψηλά τους μαντρότοιχους της προσωπικής μου άμυνας και ταμπουρωμένος να πετροβολώ εδώ κι εκεί μπας και σας πετύχει στο κρανί καμμιά και συνέλθετε. 

Να γίνουμε λέει… “πιο πολιτικοί”. Γιατί, μέχρι τώρα τι ήμασταν δηλαδή; Α-πολιτικοί; Το θράσος μέγιστο. Ποιος θα καθορίσει σε ποιον το πολιτικό του στίγμα; Τη μορφή του πολιτικού του λόγου; Ποιος θα βάλει σε ποιον τροχοπέδη σε αυτά που η Ψυχή του θέλει να εκφράσει, να ζωγραφίσει ή να τραγουδήσει; Ναι, πρέπει πια να καταλάβουν μερικοί, ότι ούτε τυχαίοι είμαστε, ούτε τόσο μπόσικοι όσο ίσως “δείχνουμε” στα μάτια τους. Κι αν ξανασκεφθούν να κτυπήσουν τη πόρτα μας, να ξέρουν ότι θα είναι καλοδεχούμενοι, αρκεί να αφήσουν απέξω, το “μαύρο” που κρύβουν μέσα τους… Οριστικά! 

Ναι, κάπου ίσως έχω πάρει φόρα… Αυτά που τόσα χρόνια καθορίσατε κάποιοι από εσάς σαν… “λόγο πολιτικό”, είναι αυτά τα ίδια που σήμερα σας έχουν φέρει σε πλήρες αδιέξοδο. Τι έμεινε σύντροφοι; Τίποτα! Μόνο αναμνήσεις των πληθωρικών πολυδιασπάσεων και του σεχταρισμού. Ποιος ο προβληματισμός σας για όλα αυτά; Ποιο το “σάλτο” σας για την αναζήτηση του ΝΕΟΥ λόγου σας (ή έστω κάποιων επιχρίσεων ΝΕΟΥ επάνω στον παλαιό σας); Περιοδικά κάνατε, τα διαλύσατε, Ομάδες Συσπειρώσεις, Πρωτοβουλίες Ομοσπονδίες φτιάξατε και όλες τις διαλύσατε. Η μόνη ομάδα τής “εκεί” περιοχής που αντέχει είναι ο “Αστέρας Εξαρχείων”. Σας ξεπέρασαν ακόμα και οι ποδοσφαιρολάτες.  

Και τώρα τι θέλετε; Να διαλύσετε και όσα είναι πολύ μακρινά σας και χαρακτηριστικά ανέπαφα από τις επιδημίες που χρόνια τώρα σας πλήττουν; Και εμάς; Τι λέτε ρε παιδιά! Μα, μόνο σε μας θα ανήκει, όταν θα έρθει η… “ώρα η κακιά” ο πόνος του “θανάτου” της “Ανοιχτής Πόλης” (αν ποτέ συμβεί αυτό), όπως σε μας άλλωστε ανήκε και η χαρά της γέννησής της σε κάποις άλλες εποχές που σήμερα φαντάζουν πολύ-πολύ “αρχαϊκές” αλλά και γεμάτες καθαρότητα και νοσταλγία…  

Κώστας Μανδηλάς 
 

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΕ: 

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ 

ΣΥΓΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ 

ΕΚΔΟΣΕΙΣ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ" 

ΚΕΙΜΕΝΑ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ, ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ 

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ" (1980 - 1993) 

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ