ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ

ΕΝΑ ΑΙΡΕΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ στην ΟΠΕΡEΤΤΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ
  


 
“Εδώ έγκειται μία κοσμοϊστορική αλλοίωση του λόγου - του νου - που είναι σχεδόν μεταφυσική στη δυναμική της. Μία κοινωνία που μπορεί συνακόλουθα να μεταπηδήσει από ένα ενεργό σ’ ένα πλήρως εκμηχανισμένο εργατικό δυναμικό και από έναν κόσμο ορθολογικών κρίσεων, στην ουδέτερη καταγραφή “κομπιουτεροποιημένων” αποτελεσμάτων, απειλεί να κάνει τελείως ανίσχυρη την ικανότητα κρίσης και λήψης αποφάσεων, ακόμα και πριν η ελευθερία εξαφανισθεί θεσμικά. Αν αρχίσει να αναδύεται ένας κόσμος σαν τον γνωστό Οργουελιανό, αυτό δεν θα συμβεί επειδή οι τεχνικοί μηχανισμοί θα έχουν κυριαρχήσει πάνω στο νού, αλλά επειδή ο νους θα έχει ξεπέσει σε τεχνικό μηχανισμό…”  (Μάρραιη Μπούκτσιν)
 

Η πρόσφατη ανακάλυψη της Πληροφορίας ως μιας συμπαντικής δυναμικής, σε ομοιόβαθμη μάλιστα σπουδαιότητα με την Ύλη και την Ενέργεια, δείχνει πως άνοιξε διάπλατα καινούριους δρόμους στις τεχνοκρατικές ονειροπολήσεις του επισημονικοποιημένου τομέα του ανθρώπινου νου. Η έννοια της Πληροφορίας δεν καλύπτει μόνο το πεπερασμένο νοηματικό περιεχόμενο που σήμερα η πλειοψηφία των περί αυτής ομιλούντων αντιλαμβάνεται, δηλαδή το στενόχωρο και μονόπλευρο μίας μεταφοράς ειδήσεων ή γνώσεων, που μάλιστα συμβαίνει αποκλειστικά μέσω μηχανιστικών ή τεχνόπλαστων μέσων, αφού η Πληροφορία μπορεί να μεταδοθεί με άλλα μέσα τα οποία ανήκουν σε αντιδιαμετρικούς πολλές φορές χώρους, όπως της βιολογίας, των οικολογικών διατάξεων ακόμη και του μυστικισμού. Παρ’ όλα αυτά, σήμερα, εξαιτίας βέβαια της μονομανιακής αντίληψης του πολιτισμού μας για την παντοδυναμία της εκμηχάνισης, γινόμαστε παθητικοί μάρτυρες μίας απίστευτα μονόπλευρης κατεύθυνσης της έρευνας, της μελέτης και της ανάπτυξης ευρεσιτεχνημάτων αποκλειστικά προς το τεχνοκρατίστικο μοντέλο.  
 

Καθημερινά βιώνουμε μία όλο και περισσότερο κλιμακούμενη, με σκοπό την απόλυτη και γενικευμένη εφαρμογή της, τεχνολογικοποίηση της καθημερινής ζωής, σε βαθμό που όλο και περισσότερο υποχρεωνόμαστε θέλοντας και μη να μετατραπούμε, συνήθως μετά από επίπονες και χρονοβόρες εκπαιδευτικές διαδικασίες σε γνώστες, χειριστές ή «ειδικευμένους», ώστε να εξασφαλίσουμε μία κάποια στοιχειώδη συμμετοχή μας στα συμβαίνοντα και διαδραματιζόμενα γεγονότα και να μην περιθωριοποιηθούμε, μένοντας εκτός πραγμάτων, εκτός νυμφώνος. Νέες εφευρέσεις υποβιβάζουν μέχρι αχρηστίας τις παλιότερες,  καινούρια μοντέλλα ξεπερνούν τα (πολλές φορές ενός ή δύο χρόνων) παλιά, νεοεμφανιζόμενες μέγα - επιστήμες αφομοιώνουν και υποβιβάζουν σε ανθυποτομείς τους μία σειρά από προϋπάρχουσες, ενώ ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό. Το φαινομενικά άψογο αυτό προτσέσο δεν είναι πραγματικά εκείνο ακριβώς που δείχνει, τουλάχιστον σε ότι αφορά την ιερότητα, την καθολικότητα και τελειότητά του. Όπως και να το κάνουμε αποτελεί υψίστου βαθμού νοητικό παιδισμό το να ισχυριστεί κάποιο από τα τεχνοκρατικά καμάρια της σύγχρονης ανθρώπινης ράτσας, ότι τάχα η Πληροφορία που σήμερα φαίνεται να παίζει ανάμεσα στα εκατομμύρια τερματικά νεοεπιστημονικών οικοδομημάτων εκπροσωπεί επαρκώς το σύνολο της Αληθινής και Άπειρης Πληροφορίας, η οποία διαχέεται στο ασύλληπτο μέγα - χάος, που απειροελάχιστο και ασήμαντο κομματάκι του αποτελεί ο γνωστός σ’ εμάς Γαλαξίας.  
 

Δυστυχώς ξέρω πολύ καλά ότι τους παρωπιδοφόρους τεχνοκράτες ελάχιστα κάτι τέτοιο τους απασχολεί… Από φιλοσοφική λοιπόν, σκοπιά μπαίνει το καυτό ερώτημα κατά πόσο η Πληροφορία που σήμερα γίνεται αντικείμενο αναφοράς, αποτελεί κάτι το υπαρκτό έστω και σαν ένα στη νιοστή υποπολλαπλάσιο του συνόλου, ή όντως δεν είναι παρά μία αυταπάτη ενός ευνουχισμένου διαισθητικά πολιτισμού, που αδυνατεί να ερμηνεύσει την αληθινή Πληροφορία, την οποία ωστόσο κατείχανε οι “πρωτόγονοι” όταν υψώσανε περίεργα μνημεία προς τους ουρανούς, όπως τις γνωστές αιγυπτιακές πυραμίδες ή τους μεγαλιθικούς κύκλους τύπου Stonehenge.  
 

Παρακάμπτοντας όμως, την πιο πάνω “φιλοσοφική” - όπως ένας τεχνοκράτης θα ονόμαζε με κυνισμό - ανησυχία, ας επιστρέψουμε στα “χειροπιαστά”. Εντάξει, θα ναι απόλυτα υπέροχο και συγκλονιστικό και γαργαλιστικό και… και… και… το να πατάμε κάποτε τα πλήκτρα και να … ψηφίζουμε ή να έχουμε πρόσβαση σε όποια Πληροφορία επιθυμούμε, αν είναι δυνατόν μάλιστα και μέσα από αυτήν την κρεββατοκάμαρά μας. Θα ήταν αλήθεια υπέροχο να συμπυκνώσουμε την απέραντη χαρτούρα των βιβλιοθηκών, των κάθε λογής αρχείων, σε διαστάσεις μικρότερες του κυβικού εκατοστού ή χιλιοστού.  
 

Όμως:   
 

- Έχετε ποτέ σκεφθεί την έκφραση που θα πάρει η αφελής φάτσα μας όταν πληκτρολογώντας το τερματικό μας για να πάρουμε την ζητούμενη πληροφορία γύρω από κάποια “κάπως πονηρή” υπόθεση που μας ενδιαφέρει, η οθόνη θα δίνει τη σαρκαστική απάντηση “δεν υπάρχουν στοιχεία; Και αυτό φυσικά επειδή οι τροφοδότες της τράπεζας πληροφοριών, κρίνανε σε κάποια στιγμή αυθαίρετα πως αυτή η συγκεκριμένη πληροφορία θα ναι διαβρωτική για τη δημόσια συνείδηση;  
 

- Έχετε ποτέ σκεφθεί, πώς θα νοιώθετε σαν πολίτες μίας μηχανιστικής κοινωνικής οργάνωσης, που θα οργανώνεται και θα κυβερνιέται αποκλειστικά (φανερά ή μυστικά δεν έχει σημασία) από προγραμματιστές, χεριστές και ειδικούς. Που θα μιλάνε αποκλειστικά και μόνον με κωδικές γλώσσες που φυσικά θα σας είναι εντελώς ακατανόητες αφού βεβαίως  
 

α) δεν θα είναι δυνατόν να παρακολουθείτε εσείς οι κοινοί θνητοί, κατά γράμμα κάθε νέα γλώσσα που αυτοί θα διαμορφώνουνε και   
 

β) είναι σίγουρο πως, οπωσδήποτε μετά από ένα σημείο, θα πλασθούν νέες απόρθητες και απαραβίαστες γλώσσες ώστε να καλύπτονται οι λεγόμενες “απόρρητες” υποθέσεις.  
 

- Έχετε σκεφθεί ποτέ, αν θα μπορείτε πάντοτε να παρακολουθείτε κατά γράμμα την εξέλιξη των καταιγιστικά εμφανιζομένων νέων υπερ - μοντέλων, που από ένα σημείο και μετά θα ΑΠΑΙΤΟΥΝΤΑΙ για την ζωτική σας πρόσβαση στην Πληροφορία, αφού μάλιστα θα ‘στε υποχρεωμένοι να τ’ αγοράσετε ιδίοις χρήμασι, με φυσική συνέπεια την ταξικότητα της όλης κατάστασης, αφού η οικονομικά αδύνατη πλειοψηφία του πληθυσμού θα μένει πάντα έξω από τη γιορτή;  
 

- Έχετε σκεφθεί ποτέ, πόσο θα κατοχυρώνεται (αν αυτό είναι ποτέ δυνατό…) το ανθρώπινο δικαίωμά σας για ιδιωτική ζωή, από τα κάθε είδους διάτρητα νομοθετήματα, που σήμερα αρχίζουν να σας υπόσχονται πως τάχα θα διαφυλάξουνε αυτό το “ιερό” σας κομμάτι από την επερχόμενη λαίλαπα της Πληροφοριακής Κοσμοκρατορίας;  
 

Ίσως συνεχίζοντας τούτο το κείμενο, φανώ ξανά κάπως “γκρινιάρης” στα μάτια των ενθουσιωδών οπαδών ή αφελών υποστηρικτών της άνευ όρων τεχνο - ποίησης της καθημερινής μας ζωής. Όμως, πιστέψτε με, δε θέλω μήτε να επαναποδείξω τη γνωστή αιρετική μου θέση απέναντι στις ανεξέλεγκτες επελάσεις κάθε είδους, είτε ν’ αμφισβητήσω κοινωνικές κατευθύνσεις, ροπές, απόψεις και (γιατί όχι;) ψευδαισθήσεις. Απλώς δεν μπορεί κανείς να μου βγάλει από το μυαλό ότι αυτή εδώ η εσπευσμένη (συγκριτικά με τις δεκάδες χιλιετίες της ανθρώπινης Ιστορίας) στροφή των ανά τη γή διευθυνόντων προς την κατεύθυνση της ιλλιγιώδους αφομοίωσης κάθε ανθρώπινου στοιχείου στις κοινωνίες τούτου του πλανήτη από ανασφαλείς τεχνόπλαστες νέες δυναμικές, ανεξέλεγκτες αν όχι επικίνδυνες, προορίζεται για ο,τιδήποτε άλλο εκτός φυσικά από εκείνο που διαλαλεί: δηλαδή τη βελτίωση τάχα της ανθρώπινης ζωής. Γιατί σε όποιον επιμένει ακόμα να πιπιλάει τη σχετική καραμέλα θ’ αναγκασθώ για μία ακόμα φορά να μορφάσω ειρωνικά. Και για να μη φανώ αποκλειστικά εγώ μόνο “γκρινιάρης”, θα βάλω τον γνωστό φιλόσοφο Μπέρναρντ Ράσελ να τα πει για μένα καλύτερα. Να τα πει καθαρά και ξάστερα, όταν τονίζει πως στη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου μία μειοψηφία εργαζόμενου πληθυσμού, μπόρεσε και κάλυψε με τη δουλειά του τις βασικές αλλά και πλαστές (δηλαδή πολεμικές) ανάγκες εκατομμυρίων άλλων, που για χρόνια άλλο δεν έκαναν από το να τουφεκάνε ο ένας τον άλλο. Συνεπώς, η σημερινή ειρηνική και άρα οικονομικά αρτιμελής κοινωνία, άλλο δεν κάνει από το να υπεραπασχολεί εκατομμύρια από τα εργαζόμενα μέλη της, ενώ την ίδια στιγμή σε άλλα από αυτά αρνείται σαδιστικά το δικαίωμα της επιβίωσης, φυλακίζοντάς τα στα επαίσχυντα κάγκελα της ανεργίας. Ο Ράσελ καλούσε σε 4ωρη εργασία και φυσικά η σημερινή περαιτέρω αυτοματοποίηση, καλεί σε παραπέρα μείωση των ωρών απασχόλησης.  
 

Ωστόσο, για να είμαι ειλικρινής, ελάχιστα πια με ενδιαφέρει η παραπάνω αλήθεια αφού ενώ είναι ηλίου φαεινότερη, βρισκόμαστε στο απορίας άξιο επίπεδο του σχεδόν κανείς από τους άμεσα θιγόμενους, να μην την υπερασπίζεται. Εκείνο που είναι πιο σημαντικό και παράλληλα ανησυχητικό, δεν είναι άλλο πέρα από το ότι η πλειοψηφία των πιο “κομπιουτεροποιημένων” σήμερα τομέων, είναι οι λεγόμενοι στρατιωτικοί ή στρατικοποιημένοι, ενώ παράλληλα το 94% της “πολιτικού” χαρακτήρα εφαρμογής των τεχνοδιαδικασιών και των παραγώγων τους (Πληροφορική κ.τ.λ.) ασχολούνται όχι με την παραγωγική διαδικασία, αλλά με τον έλεγχο, τη διαφήμιση-προπαγάνδα, το μάνατζμεντ (σε κάθε είδους επίπεδο) και με κάποια συνήθως συνωμοτική δικτύωση “απαραβίαστης” γνώσης.  
 

Πρόκειται απλώς για μία γενικευμένη καταληψία της ανθρωπότητας που οδηγεί στην όσο το δυνατόν, μεγαλύτερη από-ανθρωποποίηση  της κοινωνίας και παθητικοποίηση των επιμέρους σιωπηλών πλειοψηφιών του πλανήτη. Είναι άγνωστο (προς το παρόν) ποιος την καθοδηγεί, αφού μόνο η ασήμαντη κορυφή του παγόβουνου φαίνεται και κανένας “θνητός” ποτέ δεν είναι σε θέση να γνωρίζει. Όπως και είναι άγνωστο αν το φαινόμενο έχει μεταφυσικές προεκτάσεις ή απλώς είναι αποτέλεσμα της έμφυτης κατάρας που κουβαλάει μέσα του το ανθρώπινο μυαλό εδώ και μυριάδες χρόνια, όταν πρωτομετέτρεψε τη φυσική σφήνα σε πολεμική, δολοφονική λόγχη για να μακελέψει “εχθρούς”. Ή μήπως όλα τελικά είναι κομμάτι ενός καλά οργανωμένου, από κάποιους, σχεδίου, κι εμείς απλώς ανυποψίαστοι, είτε σαν παλαμακιστές είτε σα δυσφορούντες ανήμποροι, βαδίζουμε ολοταχώς προς ένα μελλοντικό σταθμό, που θα μας φέρει μποστά στο σχεδιασμένο από άλλους για εμάς Απρόβλεπτο;  
 

Δεν θα μπορούσα ν’ απαντήσω, αλλά κι αν μπορούσα ούτε που θα το ’θελα άλλωστε. Έχουν ήδη ειπωθεί τόσα πολλά, που το πράγμα καταντάει πλέον βαρετό και γελοίο. Ας δεχθούμε απλώς προσωρινά, το εύκολο συμπέρασμα ότι βρισκόμαστε και ζούμε σ’ έναν κόσμο που κατακλύζεται από κυρίαρχους. Λίγους υπέρτατους, χιλιάδες μεγάλους και εκατομμύρια μικρότερους. Σ’ έναν κόσμο που πασχίζει να μετατρέψει τις Αξίες του Συστήματός του, σ’ ένα Σύστημα Αξιών. Δικών του κατ’ εικόνα και ομοίωση.   
 

“Ένα δένδρο που οδηγεί μερικούς από εμάς σε δάκρυα χαράς, για άλλους δεν είναι παρά ένα άχρηστο πράσινο πράγμα που τους κλείνει τον δρόμο” έγραψε παλαιότερα ο Ουίλιαμ Μπλέηκ. Το δένδρο που περιγράφει, δεν είναι άλλο από το Δένδρο της Ζωής. Πράξτε κατά συνείδηση ο,τιδήποτε μπορεί ίσως να αποτρέψει τον επερχόμενο ξερριζωμό του.
 

Βλάσης Γ. Ρασσιάς
 
Αθήνα, Οκτώβριος 1986 
 
(Πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό «Αναλόγιο») 
 







 
 
 
 
 
 
 

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΕ: 

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ 

ΣΥΓΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ 

ΕΚΔΟΣΕΙΣ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ" 

ΚΕΙΜΕΝΑ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ, ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ 

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ" (1980 - 1993) 

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ