Σάϊμον Bίνκενουγκ
(Simon Vinkenoog, Amsterdam, 18 Ιουλίου 1928 – Amsterdam, 12 Ιουλίου 2009). Ολλανδός ποιητής, συγγραφέας και περφόρμερ, «πρωτο-μπήτνικ» και προσωπικότητα της «Αντικουλτούρας» κατά τις δεκαετίες του 1960 και του 1970, χαρακτηρισθείς και «ψυχοναύτης», «μάγος» και «πρέσβης των ευφορικών».
(«Μικροαναφορά»,
8 τεύχη έως το 1951) και αργότερα μέσα στο
ίδιο έτος εξέδωσε την πρώτη του ποιητική
συλλογή με τίτλο «Τραυματικός πυρετός»
(«Wondkoorts»). Το 1951 επιμελήθηκε την
ανθολογία ποίησης 14 Ολλανδών ποιητών με τίτλο
«Ατονικόν» («Atonaal»), η οποία απετέλεσε την
άτυπη ληξιαρχική πράξη γέννησης της ολλανδικής
ποιητικής «σκηνής του πενήντα» («Vijftigers»),
αλλά και της μετέπειτα «Αντικουλτούρας» μετά
την ενσωμάτωση το 1948 και των ζωγράφων της
«Πειραματικής Ομάδας Ολλανδία» («De
Experimentele Groep Holland») διεθνώς γνωστής
και ως «Cobra».
Τον Ιούνιο του
1965 εμφανίστηκε στην ιστορική μεγάλη εκδήλωση
της ποίησης της «Αντικουλτούρας» στο
λονδρέζικο «Royal Albert Hall» («International
Poetry Incarnation»), μία 4ωρη «γιορτή
φωτισμού» παρουσία 7.000 θεατών, στην οποία
συμμετείχαν ανάμεσα σε άλλους οι «μπητ»
ποιητές Κόρσο, Φερλινγκέτι (Lawrence
Ferlinghetti, 1919 - ), Γκίνσμπεργκ, Λόνγκουε
(Christopher Logue, 1926 – 2011), Τζωρτζ Μακ
Μπέθ (George Mann MacBeth, 1932 – 1992),
Μίτσελ (Adrian Mitchell, 1932 – 2008), ο
«καταστασιακός» Τρόκκι (Alexander Whitelaw
Robertson Trocchi, 1925 – 1984), κ.ά. Φυσικά ο
Βίνκενουγκ εμφανίζεται και στο ντοκυμανταίρ
του Πήτερ Γουάϊντχεντ (Peter Widehead) «Θεία
Κοινωνία» («Wholly Communion», 1966), που είχε
θέμα την εκδήλωση του «Royal Albert Hall».
σεις του θρυλικού «Ζωντανού Θεάτρου» («The Living Theater») των Τζούλιαν Μπεκ (Julian Beck, 1925 – 1985) και Τζούντιθ Μαλίνα (Judith Malina, 1926 - ). Το ίδιο κέντρο απετέλεσε επίσης την έδρα του βραχύβιου αντεργκράουντ περιοδικού «Λευκό Έντυπο / Η Χάρτινη Τίγρη» («Witte Krant / De Papieren Tijger»), από τις σελίδες του οποίου ο Βίνκενουγκ παρουσίασε το βιβλίο «Η Πολιτική της Εμπειρίας και το Πουλί του Παραδείσου» του γνωστού Σκώτου αντιψυχίατρου Λαινγκ (Ronald David Laing, 1927 – 1989). Ο ίδιος ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 τοποθετείτο ανενδοίαστα (και συνέχισε επί 5 ολόκληρες δεκαετίες) υπέρ της χρήσης ψυχοδηλωτικών ουσιών (από κάνναβη έως και λυσεργικό οξύ) για την διεύρυνση της πνευματικότητας του «δυτικού» ανθρώπου, έκλεισε δεν την συγκεκριμένη βιβλιοπαρουσίαση με την φράση «είμαστε γενιά Θεών και σε αυτό δεν υπάρχει τίποτε απολύτως που πρέπει να φοβόμαστε». Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ «ΠΡΟΒΟΣ» Ο Βίνκενουγκ, που μαζί με τους ομοϊδεάτες του ποιητές Ντήλντερ (Julius Anton «Jules» Deelder, 1944 - ) και Βαν Ντουρν (Johnny van Doorn, 1944 – 1991) εισήγαγε την απαγγελία ποίησης στην «παραστατική τέχνη» («performance art») των Κάτω Χωρών, υπήρξε και ενεργό μέλος του κινήματος «Πρόβο» (Provobeweging» ή απλώς «Provo», 25 Μαϊου 1965 – 13 Μαϊου 1967), που χρησιμοποιούσε εκτεταμμένα την δυναμική του «χάππενινγκ». Ο Βίνκενουγκ ήταν ο άνθρωπος που είχε οργανώσει στις 9 Δεκεμβρίου 1962 μαζί με δύο Αμερικανούς καλλιτέχνες το πρώτο «χάππενινγκ» στην Ολλανδία, με τίτλο «Ανοίξτε τον τάφο» («Open Het Graf») στην γκαλερί «LSD-25» στο υδάτινο κανάλι του Άμστερνταμ Prinsengracht. Όπως έγραψε σε ένα ποίημά του του 1965 ο Βίνκενουγκ, ο μοναδικός αποτελεσματικός τρόπος να βοηθήσουμε τους άλλους είναι μέσω της πνευματικής δημιουργίας (της ποίησης και της παραστατικής επί του προκειμένου): «να ενεργοποιήσουμε, προκαλέσουμε, δημιουργήσουμε αλλαγές». Έχοντας δανειστεί τον όρο από τον συμπατριώτη του ιστορικό και θεωρητικό του πολιτισμού Χουϊζίνγκα (Johan Huizinga, 1872 - 1945) ο Βίνκενουγκ έβλεπε τον εαυτό του, αλλά και όσους ήσαν ικανοί να τον καταλάβουν, ως ανθρώπινα όντα που ανήκουν στο είδος «Homo Ludens» («παιχνιδιάρης άνθρωπος»), «όντα που μπορούν να αντλούν ευχαρίστηση από όλα όσα αναλαμβάνουν, που δείχνουν από την αρχή μέχρι το τέλος της ζωής τους ενθουσιασμό και ενδιαφέρον σε κάθε τι που στον δρόμο τους συναντούν» (από την περιγραφή της εφημερίδας «De Volkskrant» στις 13 Ιουλίου 2009, με αφορμή τον θάνατό του).
«ΑΓΑΠΗ» Το 1965 εξέδωσε μία συλλογή κειμένων του με τίτλο «Αγάπη» («Liefde. Zeventig dagen op ooghoogte»), στην οποία έδειχνε την οδό για την ανακάλυψη του εαυτού και της ωραιότητας πολλούς μήνες πριν την εμφάνιση των «χίπις» («hippies») στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού (το πρώτο «Human Be - In» έγινε στο «Golden Gate Park» του Σαν Φραντσίσκο στις 14 Ιανουαρίου 1967). Στην «Αγάπη», η αυτο-ανακάλυψη αναδεικνύεται επαναληπτικά ως το απόλυτο εργαλείο, το μονοπάτι που οδηγεί «στην γνώση του εαυτού, του κόσμου και του Άλλου». Σε έναν κόσμο όπου «όλα είναι ρυθμός», ο άνθρωπος καλείται να σταθεί ως «αυθεντικός ρεαλιστής μέσα σε μιαν όμορφη παρουσία», προσηλωμένος μόνο στο «να μην αφήσει το πνεύμα του να πέσει χάμω πίσω του στην διάρκεια του ταξιδιού». Το 1968 το λονδρέζικο χίπικο αντεργκράουντ περιοδικό «ΙΤ» ή «International Times» δημοσίευσε ένθετη την μπροσούρα του «Πώς να απολαύσεις την πραγματικότητα» («How to Enjoy Reality») με εικονογράφηση από τον Jean - Paul Vroom, στην οποία η πνευματική διαδρομή για μία ακόμη φορά αγκάλιαζε τα ευφορικά: «όσο πιο καθαρή είναι η αλήθεια τόσο πιο όμορφη είναι η ζωή, τόσο πιο εμφανής και επώδυνη η ασχήμια μέσα σε μερικούς ανθρώπους, θυματοποιημένους εραστές, κακοδιοχετευμένες ενέργειες… Το να καπνίσεις χόρτο δεν σου δίνει από μόνο του τις απαντήσεις, αν όμως όντως υπάρχει ένα κλειδί κατανοήσεων, γιατί να μην είναι αυτό το αθώο ιερό φυτό που καθαρίζει τον καθρέπτη σου για την ζωή και τον θάνατο… Θα προφητεύσεις όπως λέει ο Γκίνσμπεργκ, θα προφητεύσεις, κοιτάζοντας γενναία μέσα στην ίδια την καρδιά σου. Θα προφητεύσουμε την αγάπη. Τα θαυματουργήματα. Τις ενεργοποιήσεις. Με τον πολύ δικό μας τρόπο!» ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ Την 1η Σεπτεμβρίου 1989 νυμφεύθηκε την κατά 26 χρόνια νεότερή του Edith Annalida Dorothée Ringnalda, σύντροφό του από τον Αύγουστο του 1987 και μέχρι τον θάνατό του. Είχαν προηγηθεί 5 ακόμη γάμοι του από τους οποίους είχε αποκτήσει και παιδιά. Μέχρι το τέλος του ίδιου έτους (1989) ταξίδεψαν μαζί στην Ινδονησία, τη Νότιο Αφρική, την Αίγυπτο, το Μαρόκο και την πρώην Ε.Σ.Σ.Δ. με την θεατρική ομάδα «Dogtroep» την οποία διηύθυνε η Εντίθ. Στις αρχές του 1990 πάντως, υπέβαλε την παραίτησή της για να ζήσει όσο γίνεται περισσότερο χρόνο δίπλα του.
Το 1997 αφιέρωσε στον Γκίνσμπεργκ μία συγκινητική νεκρολογία στην καθημερινή εφημερίδα «NRC Handelsblad» («Een grandioos adieu, april 11, 1997»), ενώ το 2004 ολοκλήρωσε μία μακρά, πολυετή (από το 1968) σειρά άρθρων του στο διμηνιαίο ολλανδικό περιοδικό «εσωτερισμού» «Brès» («Brès Planète» από το 1966 έως το 1971) γύρω από τις ψυχεδελικές εμπειρίες του. Το 2004 η Ολλανδία τον τίμησε με τον τίτλο του επίσημου ποιητή της («Dichter des Vaderlands») και δύο χρόνια μετά (2006) εξέδωσε την τελευταία εν ζωή συλλογή του «Ηλιοδιαυγή» («Zonneklaar. Gedachten in het nieuwe millennium») στην οποία περιέλαβε και μεταφράσεις «μπητ» ποιητών (Κόρσο, Φερλινγκέτι, κ.ά.). Παρά την μεγάλη ηλικία του, ο Βίνκενουγκ έκανε κατά την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα αρκετές δημόσιες αναγνώσεις της ποίησής του, εμφανίστηκε στο ψηφοδέλτιο ενός μικρού κόμματος που υποστήριζε την πλήρη απελευθέρωση της χρήσης της κάνναβης στις γενικές εκλογές του 2006, το δε 2007 υποστήριξε δημόσια τις διαδηλώσεις ενάντια στην απόπειρα απαγόρευσης των ψυχεδελικών «μαγικών μανιταριών». Λόγω κυκλοφοριακών προβλημάτων χρειάστηκε τον Ιούνιο του 2009 να του ακρωτηριάσουν χειρουργικά το ένα πόδι. Δέχθηκε στωϊκά τον ακρωτηριασμό του, χαρακτηρίζοντάς τον «μία ακόμη εμπειρία», ωστόσο έναν μήνα αργότερα, στις 12 Ιουλίου 2009, πέθανε σε ένα νοσοκομείο του Άμστερνταμ από εγκεφαλική αιμορραγία. Στην κηδεία του παρέστησαν περισσότερα από χίλια άτομα, ενώ το φέρετρό του ήταν σκεπασμένο από λουλούδια, φύλλα κάνναβης και δεκάδες σημειώματα και ποιήματα των θαυμαστών του. Χρησιμοποιώντας τα ίδια του τα λόγια (μέσα από το «Η καλή συμβουλή είναι σαν την φωτιά», «Goede raad is nuur: een poetische handreiking»), μπορεί κάποιος να περιγράψει τον Βίνκενουγκ ως «έναν καλλιτέχνη που χρησιμοποίησε την ποίηση ως μέσο για την αυτο-ταυτότητα και και την αυτο-εκπλήρωση, ως μέσο για την ανακάλυψη αυτής της ίδιας του της φωνής»: «Διαρκώς αναμετρώ την αυτο- εκτίμησή μου απέναντι στην ζωή δεν ψεύδομαι πια, μήτε και αλήθειες λέω και δεν χρησμοδοτώ» διαβάζουμε στα «σκόρπια ποιήματα» («Vinkenoog verzameld: gedichten 1948 – 2008») που εκδόθηκαν έναν χρόνο πριν πεθάνει. Σε κάποιο σημείο (σελ. 40) του «Η καλή συμβουλή είναι σαν την φωτιά», με το οποίο επιδιώκει ο ποιητής, με τα δικά του λόγια, «να βοηθήσει άλλους αναζητητές να καταλάβουν και να υπομείνουν τον κόσμο», ο «μάγος» Βίνκενουγκ έχει αποθέσει το τελικό μυστηριακό μήνυμά του: «φρόντισε για τον συνάνθρωπο, φρόντισε για τον εαυτό σου». Βλάσης Ρασσιάς, 2012 ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ: «Wondkoorts» (1950) «Atonaal» (1951, επιμέλεια ανθολογίας ποίησης) «Land zonder nacht» (1952) «Heren Zeventien» (1953) «Zo lang te water, een alibi» (1954) «Lessen uit de nieuwe school van taboes» (1955) «Tweespraak» (1956) «Enkele reis Nederland» (1957) «Onder eigen dak» (1957) «Wij helden» (1957) «Hoogseizoen» (1962) «Drie staat tot een» (1962) «Spiegelschrift» (1962) «Het verhaal van Karel Appel» (1963) «Preambuul voor een nieuwe wereld» (1963) «Eerste gedichten» (1965) «Liefde» (1965) «The Book of Grass: An Anthology of Indian Hemp» (1967, επιμέλεια μαζί με τον George Andrews) «Manifesten en manifestaties 1916 - 1966» (1967) «Vogelvrij» (1967) «Weergaloos» (1968) «How to Enjoy Reality» (1968, με εικονογράφηση από τον Jean - Paul Vroom, μπροσούρα που εκδόθηκε ένθετη στο αντεργκράουντ περιοδικό «International Times») «Leven en dood van Marcel Polak» (1969) «Het moederkruid» (1970) «Aan het daglicht» (1971) «Het hek van de dam» (1971) «Tussen wit en zwart - het ABC van de I Ching» (1971) «Wonder boven wonder» (1971) «To Timothy Leary» (1972) «Niet niets. De kunst van het sterven» (1974) «Mij best» (1976) «Het huiswerk van de dichter» (1978) «De andere wereld» (1978) «Levend licht» (1978) «Bestaan en began» (1979) «Jack Kerouac in Amsterdam» (1980) «Tegen de wet» (1980) «Moeder Gras» (1980) «Poolshoogte / Approximations» (1981) «Voeten in de aarde en bergen verzetten» (1982) «Maandagavondgedichten» (1985) «Jarings jaren '60» (1986) «Stadsnatuur, dagboeknotities» (1986) «Coito ergo Sum: samenspraak der eenwording» (1986) «O boze droom» (1986) «Leven en dood van Marcel Polak» (1987, βιογραφία) «Heren zeventien, proeve van waarneming» (1987) «Op het eerste gehoor» (1988) «Brieven 1950 – 1956» (1989) «Louter genieten» (1993) «Het hoogste woord: De stem van Simon Vinkenoog» (1996) «Vreugdevuur» (1998) «Herem 'n tijd» (1998, συλλογή κειμένων) «De ware Adam» (2000) «Me and my peepee» (2001, μετάφραση ποιημάτων του Allen Ginsberg) «Goede raad is nuur» (2004) «Zonneklaar. Gedachten in het nieuwe millennium» (2006) «Am*dam Madmaster» (2008) «Vinkenoog verzameld: gedichten 1948 - 2008» (2008) «Goede raad is nuur: een poetische handreiking» (2009) «Hartslag: Verkenningen van een experimenteel 1949 – 1960» (2009) «Ja! Bloemlezing met de laatste 19 gedichten» (2010) ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Europa Publications, «International Who's Who in Poetry 2005», London, 2004 Richard Neville, «Play Power. Exploring the international Undergorund», London, 1970 Jeff Nuttall, «Bomb Culture», London, 1968 Vincent Pieterse, «From Artist-as-leader to Leader-as-artist», Baarn, 2011 Roel van Duijn, «Provo; de geschiedenis van de provotarische beweging 1965-1967», Amsterdam, 1985 Διάφορα περιοδικά από το «Αρχείο Κοινωνικής Ιστορίας» ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΕ: ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ" ΚΕΙΜΕΝΑ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ, ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ" (1980 - 1993) |