Ραούλ Ριγκώ

(Raoul Georges Adolphe Rigault, Paris, 16 Σεπτεμβρίου 1846 – Paris, 24  Μαϊου 1871)

Γάλλος επαναστάτης και εκδότης του 19ου αιώνα, μπλανκιστής, άθεος και  αντι-κληρικαλιστής, στέλεχος της «Παρισινής Κομμούνας».



ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ

Γεννήθηκε στο Παρίσι από μεσοαστική οικογένεια, έγινε από τα μαθητικά του κιόλας  χρόνια θαυμαστής των εξτρεμιστών της Γαλλικής Επανάστασης Μαρά και Εμπέρ και  σπούδασε αρχικά στην φαρμακευτική σχολή, όπου υπήρχε έντονη δραστηριότητα των  νεαρών οπαδών του επαναστάτη Ωγκύστ Μπλανκί (Louis Auguste Blanqui, 1805 – 1881).

Συναναστράφηκε τους επαναστάτες δημοκράτες φοιτητές του Καρτιέ Λατέν  (QuartierLatin) και στα τέλη του 1865, ενώ προετοιμαζόταν για σπουδές στο  «Πολυτεχνείο» («L’ École Polytechnique»), προσχώρησε κανονικά στις τάξεις των  «μπλανκιστών», για να γίνει τελικά μία σημαντική προσωπικότητα στο δημοκρατικό -  σοσιαλιστικό κίνημα του δεύτερου ημίσεως της δεκαετίας του 1860.

ΜΠΛΑΝΚΙΣΤΗΣ

Στις 4 Ιανουαρίου 1866 συνελήφθη μαζί με επτά ακόμη νεαρούς «μπλανκιστές» για  πρώτη φορά (έπειτα από μία μυστική συγκέντρωσή τους στο «Café de la  RenaissanceHellenique» με σκοπό να ιδρύσουν
επαναστατική οργάνωση) και όλοι τους  κατέληξαν στις φυλακές της «Αγίας Πελαγίας» («Sainte-Pélagie»), ενώ την ίδια πάντα  χρονιά, με τον πόλεμο να πλησιάζει, υπέγραψε την δεύτερη «Έκκληση της γαλλικής  νεολαίας προς τους εργαζόμενους όλων των χωρών».

Αρθρογράφησε επίσης σε διάφορες επαναστατικές δημοκρατικές και σοσιαλιστικές  εφημερίδες και τον Δεκέμβριο του 1868 ίδρυσε την βραχύβια δική του αθεϊστική  εφημερίδα «Δημόκριτος» («Démocrite»), η οποία του κόστισε τρεις μήνες στην φυλακή,  ενώ μέχρι τον Ιούλιο του 1870, έτος κατά το οποίο ήταν αρχισυντάκτης της εφημερίδας  «Μασσαλιώτιδα» («La Marseillaise») του Ανρί Ροσφόρ (Victor Henri Rochefort, 1831 –  1913), συνελήφθη εννέα ακόμη φορές για διάφορες αιτίες, κυρίως για «ανατρεπτικά»  άρθρα.

Επιβλητικός, μεγαλόσωμος, με το μαύρο γένι του και τα ακριβά του γυαλιά με μεταλλικό  σκελετό, τοποθετήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1870 από την «Κυβέρνηση Εθνικής Άμυνας»  («Gouvernement de la Défense Nationale») κομισάριος της πολιτικής αστυνομίας  («commissaire chef de la police politique»), θέση από την οποία όμως καθαιρέθηκε λόγω  της συμμετοχής του στην απόπειρα εξέγερσης των «μπλανκιστών» στις 31 Οκτωβρίου.  Στην συνέχεια άρχισε να αρθρογραφεί τακτικά στην ημερήσια εφημερίδα του Μπλανκί «Η  Πατρίς εν κινδύνω» («La Patrie en Danger») και στις εκλογές για την Εθνοφρουρά  κατόρθωσε να του ανατεθεί η διοίκηση ενός τάγματός της.

ΚΟΜΜΟΥΝΑΡΟΣ

Στις 20 Μαρτίου 1871 τοποθετήθηκε από την «Κομμούνα του Παρισιού» γενικός αρχηγός  της αστυνομίας, όμως παραιτήθηκε στις 16 Απριλίου, όταν έγινε δεκτή η πρόταση του  ιακωβίνου Jules Miot (1809 – 1883) για διευκόλυνση της επικοινωνίας των κρατούμενων  αντεπαναστατών και μοναρχικών με τους φίλους και συγγενείς τους και αντικαταστάθηκε  από τον επίσης «μπλανκιστή» και προσωπικό του φίλο Κουρνέ (Frederic Etienne  Cournet, 1839 - 1885). Στις 26 Απριλίου πάντως, η «Κομμούνα» τον αναβάθμισε σε  γενικό εισαγγελέα της («procureur»).



Σκίτσο του Ριγκώ από τον Felix Vallotton, 1897
Πιστεύοντας όχι σε Θεό αλλά μόνο «στο καλό της ανθρωπότητας», έφερε σε πέρας την  πιο δύσκολη αποστολή, πρωτοστατώντας στην εξουδετέρωση των αντεπαναστατών και  μοναρχικών σαμποτέρς, καθώς και στην υλοποίηση των αποφασισμένων από την  «Κομμούνα» συλλήψεων ομήρων κατά το πρώτο δεκαπενθήμερο του Απριλίου. Ανάμεσα  στους συλληφθέντες ήσαν και ο αρχιεπίσκοπος του Παρισιού Ζωρζ Νταρμπουά  (GeorgesDarboy, 1813 – 1871) και ο πρώην οπαδός του Προυντών, δημοσιογράφος  GustaveChaudey (1817 - 1871), το ένταλμα της σύλληψής του οποίου στις 14 Απριλίου  είχε εκδοθεί από τον Ριγκώ μετά από αίτημα του ιακωβίνου ηγέτη της «Κομμούνας» Σαρλ  Ντελεκλύζ (Louis Charles Delescluze, 1809 – 1871).

Όπως συμβαίνει συχνά με τους αδιάλλακτους επαναστάτες, αρκετοί «ηθικολόγοι»  ιστορικοί έχουν κατηγορήσει τον Ριγκώ ως «δολοφόνο», «τρομοκράτη» και «αιμοσταγή»,  για το γεγονός ότι τελικά, όταν αποφασίστηκε από την «Κομμούνα» η εκτέλεση των  ομήρων ως αντίποινα για τις θηριωδίες των προελαυνόντων «Βερσαλιέρων» (για κάθε  αιχμάλωτο κομμουνάρο που τουφέκιζαν οι «Βερσαλιέζοι», έπρεπε να τουφεκίζονται τρεις  όμηροι), πήρε ο ίδιος την πρωτοβουλία για την εκτέλεση του Chaudey στις 23 Μαϊου  1871. Η επιλεκτική τους μνήμη, τους κάνει απλώς να ξεχνούν τι ακριβώς ήταν και τι  συμβόλιζε εκείνη την εποχή το «θύμα»: ως εκπρόσωπος της κυβέρνησης, ο Chaudey  είχε
διατάξει τον στρατό στις 22 Ιανουαρίου 1871 να ανοίξει πυρ ενάντια σε ένα μεγάλο  πλήθος που πολιορκούσε το δημαρχείο του Παρισιού («Hotel de Ville») με αποτέλεσμα  τον θάνατο δεκάδων διαδηλωτών.

Όσο και να «αγανακτούν» οι «ηθικολόγοι» ιστορικοί, η ιστορική αλήθεια είναι ότι ο Ριγκώ  μέσα σε ελάχιστες μόνον ημέρες και υπό ανώμαλο καθεστώς κατόρθωσε να  δημιουργήσει από το μηδέν την αστυνομία της «Κομμούνας» και με αυτήν να πετύχει την  πλήρη εξάλειψη του κοινού εγκλήματος, αλλά και την εξουδετέρωση όλων των  αντεπαναστατών. Στην τελευταία του επιτυχία βοηθήθηκε πολύ από τον επίσης  αποκαλούμενο «τρομοκράτη» και «αιμοσταγή» κομμουνάρο Θεόφιλο Φερρέ  (ThéophileCharles Ferré, 1846 - 1871), καθώς από κοινού έψαξαν διεξοδικά όλα τα  αρχεία της αυτοκρατορικής αστυνομίας του Ναπολέοντα του Γ και ανακάλυψαν, και στην  συνέχεια συνέλαβαν, έναν μεγάλο αριθμό έμμισθων χαφιέδων και προβοκατόρων που  έως τότε δρούσαν ανενόχλητοι, παριστάνοντας ακόμα και τους ένθερμους κομμουνάρους.

Ο Ριγκώ ψήφισε επίσης υπέρ της σύστασης «Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας» («Comité  deSalut Public»), καθώς και της υιοθεσίας από την «Κομμούνα» του παλαιού  επαναστατικού ημερολογίου των Ιακωβίνων (η 5η Μαϊου 1871 μετατράπηκε σε 15η  Φλορεάλ του έτους 79). Κράτησε μέχρι το τέλος της «Κομμούνας» πιστά την σκληρή  γραμμή που είχε εισηγηθεί ο Ντελεκλύζ, ενώ στις 4 Μαϊου διόρισε το ιακωβινικού τύπου  «Επαναστατικό Δικαστήριο», όπου θα προήδρευε ο ίδιος μαζί με τους Ferre, Da Costa,  Martinville και Huguenot. Παροιμιώδης υπήρξε επίσης η αντιμετώπιση από τον Ριγκώ του  συλληφθέντος αρχιεπισκόπου Νταρμπουά, όταν εκείνος προσπάθησε να προσφωνήσει  ως «τέκνα του» τους κομμουνάρους: «πολίτη, μπροστά σου δεν υπάρχει κανένα παιδί,  αλλά μόνον άνδρες και μάλιστα ελεύθεροι!». Όταν δε ο φοβισμένος αρχιεπίσκοπος  προσπάθησε να πει ότι δεν είχε διαπράξει καμμία συνωμοσία κατά της Δημοκρατίας, ο  Ριγκώ τον ρώτησε: «μα αυτό δεν είναι που διαπράττει ακατάπαυστα η Εκκλησία εδώ και  18 αιώνες; Σε διαβεβαιώ όμως ότι αυτό δεν θα συνεχιστεί!». 

Όταν αντίθετα τον Μάϊο οι κομμουνάροι είχαν πιάσει τον ζωγράφο Ρενουάρ (Pierre -  Auguste Renoir, 1841 – 1919) που ζωγράφιζε στις ακτές του Σηκουάνα και ετοιμάζονταν  να τον εκτελέσουν πιστεύοντας ότι ήταν κατάσκοπος των «Βερσαλιέρων», ο Ριγκώ  έσπευσε να τον σώσει, ανταποδίδοντας την παλαιότερη ευεργεσία του Ρενουάρ, ο  οποίος, επηρεασμένος από την θεία του Λίζα (Lisa) που ήταν θαυμάστρια του Μπλανκί,  του είχε παράσχει επί πολλές εβδομάδες κρησφύγετο όταν πριν από έναν χρόνο τον  καταζητούσε η αυτοκρατορική αστυνομία.

ΑΓΡΙΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

Στις 24 Μαϊου 1871, ημέρα που το «Πάνθεον» έπεσε τελικά στα χέρια των  «Βερσαλιέρων», ο Ριγκώ αναγνωρίστηκε ενώ προσπαθούσε να κρυφτεί σε ένα κτίριο της  οδού Gay-Lussac, συνελήφθη και οδηγήθηκε δεμένος στο πρόχειρο στρατηγείο τους στην  οδό Royer-Collard, όπου προσπάθησαν να τον ανακρίνουν. Καθώς όμως το μόνο που  μπορούσαν να του αποσπάσουν με τα κτυπήματά τους ήσαν οι επαναλαμβανόμενες  κραυγές «Ζήτω η Κομμούνα!» και «Θάνατος στους δολοφόνους!», τον έστησαν σε έναν  τοίχο της οδού Royer-Collard και τον πυροβόλησαν στο κεφάλι, ενώ μία αγέλη έξαλλων  «κυριών» ανέλαβε αμέσως μετά την γύμνωση και άγρια βεβήλωση του σώματός του. Δεν  είχε καν συμπληρώσει το 25ο έτος της ηλικίας του.

Αβέβαιη πάντως για το εάν επρόκειτο όντως για τον Ριγκώ, η κυβέρνηση των  Βερσαλιέρων δεν είχε ενδοιασμό να τον καταδικάσει... έρημην εις θάνατον, στις 29 Ιουνίου  1871!

Βλάσης Γ. Ρασσιάς, 2009


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

Arthur Adamov, «La Commune de Paris. 18 Mars - 28 Mai, 1871», Paris, 1959
Andre Guerin, «1871. La Commune», Paris, 1966
Bernard Noël, «Dictionnaire de la Commune», Paris, 1978
John Plamenatz, «The Revolutionary Movement in France, 1815 – 1871», New York, 1952








ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΕ: 

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ 

ΣΥΓΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ 

ΕΚΔΟΣΕΙΣ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ" 

ΚΕΙΜΕΝΑ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ, ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ 

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ" (1980 - 1993) 

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ