Κεν Κίσυ
(Kenneth Elton Kesey, La Junta, Colorado, 17 Σεπτεμβρίου 1935 - Pleasant Hill, Oregon, 10 Νοεμβρίου 2001)


Αμερικανός συγγραφέας, γνωστός για το μυθιστόρημά του «Στην Φωλιά του Κούκου», προσωπικότητα της «αντικουλτούρας» των δεκαετιών 1960 και 1970.



ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ

Γεννήθηκε στην Λα Χούντα (La Junta) του Κολοράντο, ως ο μεγαλύτερος από τους δύο υιούς του αγρότη Φρέντερικ Κίσυ (Frederick A. Kesey) και της συζύγου του Τζενήβα Σμιθ (Geneva Smith), οι οποίοι 11 χρόνια αργότερα εγκαταστάθηκαν στο Σπρίνγκφηλντ (Springfield) και το Γιουτζίν (Eugene) του Όρεγκον (Oregon), όπου ο Φρέντερικ ίδρυσε τον συνεταιρισμό «Eugene Farmers Cooperative». Εκεί ο νεαρός Κεν, που έζησε μέσα στο θρήσκο περιβάλλον της φάρμας του πατέρα του αλλά και στην ανοικτή φύση, ψαρεύοντας και κολυμπώντας, τελείωσε το 1953 το «Springfield High School», όπου ήδη είχε κερδίσει βραβεία ως ποδοσφαιριστής και παλαιστής και εν συνεχεία γράφτηκε στην σχολή δημοσιογραφίας του «Πανεπιστημίου του Όρεγκον» («University of Oregon») στο Γιουτζίν, από όπου αποφοίτησε το 1957.

Έχοντας ήδη νυμφευθεί από το 1956 την συμφοιτήτριά του Νόρμα «Φαίη» Χάξμπυ (Norma «Faye» Haxby, με την οποία απέκτησε τρία παιδιά, τους Jed, Zane και Shannon), σπούδασε από το 1959 με υποτροφία («Woodrow Wilson National Fellowship») δημιουργική γραφή υπό τον συγγραφέα Ουάλας Στέγκνερ (Wallace Stegner) στο «Πανεπιστήμιο του

 
Στάνφορντ» («Stanford University»). Εκεί ανέπτυξε φιλία με τους μετέπειτα συγγραφείς Ρόμπερτ Άντονι Στόουν (Robert Stone), Λάρυ ΜακΜάρτυ (Larry McMurty), Κεν Μπαμπς (Ken Babbs) και Ουέντελ Μπέρρυ (Wendell Berry) και άρχισε να γράφει το πρώτο του μυθιστόρημα, που αργότερα (1962) κυκλοφόρησε με τίτλο «Στην Φωλιά του Κούκου» («One Flew Over the Cuckoo's Nest»), καθώς και το ανέκδοτο «Zoo» γύρω από την ζωή των «μπήτνικς» του Σαν Φραντσίσκο.

ΕΘΕΛΟΝΤΗΣ ΣΕ ΨΥΧΟΔΗΛΩΤΙΚΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ

Στο Στάνφορντ δέχθηκε να συμμετάσχει επί πληρωμή στα πειράματα του προγράμματος «Project MK-ULTRA» (αποκαλύφθηκε αργότερα ότι ήταν ένα πρόγραμμα της CIA) που γινόταν στο «Menlo Park Veterans' Hospital» της Καλιφόρνιας σχετικά με τις δυνατότητες των ψυχοδηλωτικών φαρμάκων (κυρίως του LSD, του AMT, του DMT και της μεσκαλίνης) και τις επιδράσεις τους στην ανθρώπινη συνείδηση. Βίωσε εκεί ακραίες καταστάσεις συνείδησης, τις οποίες κατέγραψε και στις δικές του σημειώσεις και παράλληλα πειραματίστηκε και μόνος του με πεγιότ. 

«ΣΤΗΝ ΦΩΛΙΑ ΤΟΥ ΚΟΥΚΟΥ»

Το «Στην Φωλιά του Κούκου» κυκλοφόρησε το 1962 και γνώρισε τεράστια επιτυχία (έγινε μπεστ-σέλλερ και ήδη από το 1963 ανέβηκε ως θεατρικό έργο από τον Νταίηλ Βάσσερμαν, Dale Wasserman). Η δομή του μυθιστορήματος διαμορφώθηκε από τον Κίσυ όταν εργαζόταν ως φύλακας σε νυκτερινή βάρδια στο ψυχιατρείο του «Menlo Park Veterans' Hospital». Εκεί είχε κάνει πάμπολλες συζητήσεις με τους θεωρούμενους ως ψυχοπαθείς και είχε διαμορφώσει την άποψη ότι στην πραγματικότητα δεν ήσαν παρά άνθρωποι που εκφράζονταν με τρόπο που δεν τον άντεχε η κοινωνία. Η αφήγησή του περνούσε μέσα από έναν έγκλειστο στο ψυχιατρείο Ινδιάνο με το ψευδώνυμο «Chief» («Αρχηγός», επειδή ο πατέρας του ήταν ο τελευταίος αρχηγός της φυλής του), που παρίστανε τον κουφό αλλά στην πραγματικότητα είχε απλώς επιλέξει να μην μιλάει, μια πετυχημένη αλληγορία για τον κόσμο των αμερικανών αυτοχθόνων που κατέστρεψαν οι λευκοί εισβολείς.

ΟΙ «ΧΑΡΟΥΜΕΝΟΙ ΠΛΑΚΑΤΖΗΔΕΣ»

Ενώ προετοιμαζόταν να γράψει το δεύτερο μυθιστόρημά του, ο Κίσυ αγόρασε με τα χρήματα που κέρδισε από το πρώτο ένα ράντσο στην Λα Χόντα (La Honda) της Καλιφόρνιας, στα βουνά νοτίως του Σαν Φραντσίσκο, όπου εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του και στην συνέχεια κάλεσε να μείνουν μαζί τους δεκαπέντε περίπου φίλους και φίλες του με τις οικογένειές τους. Οι κάτοικοι του ράντσου απετέλεσαν ένα κοινόβιο καλλιτεχνών και λογοτεχνών, που αυτοονομάστηκε «Χαρούμενοι Πλακατζήδες» («Merry Pranksters»). Ο συγγραφέας Χάντερ Τόμπσον (Hunter Stockton Thompson, 1937 - 2005) περιέγραψε αργότερα το ράντσο της Λα Χόντα ως «την παγκόσμια πρωτεύουσα της τρέλας, αφού κανόνες δεν υπήρχαν, ο φόβος ήταν άγνωστος και ο ύπνος ούτε καν συζητιόταν».



«Acid Test»


Στο κτήμα του Όρεγκον


Το λεωφορείο «Furthur»

Προκειμένου το καλοκαίρι του 1964 να γίνει στην Νέα Υόρκη η παρουσίαση του δεύτερου μυθιστορήματός του «Sometimes a Great Notion», ο Κίσυ και δεκατρείς ακόμα «Πλακατζήδες», πέρασαν οδικώς από διάφορες πολιτείες μέσα σε ένα παλαιό σχολικό λεωφορείο του 1939 βαμμένο με «ψυχεδελικά» χρώματα, το οποίο ονόμασαν «Πιο πέρα» («Furthur»). Από τις 14 Ιουνίου οι «Πλακατζήδες» πραγματοποιούσαν στις διάφορες στάσεις του «Furthur» καλλιτεχνικά «συμβάντα» («happenings»), τα οποία αποσκοπούσαν να «δημιουργήσουν τέχνη μέσα από την καθημερινή ζωή». Αυτό το συναρπαστικό ταξίδι των «Πλακατζήδων» που έφθασαν στην Νέα Υόρκη στα μέσα του Ιουλίου, περιέγραψε αργότερα ο Τομ Γουόλφ (Tom Wolfe, 1931 -) στο βιβλίο του «The Electric Kool-Aid Acid Test».

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΣ ΤΗΣ «ΨΥΧΕΔΕΛΕΙΑΣ»

Στην Νέα Υόρκη, ο οδηγός του «ψυχεδελικού» λεωφορείου και πρώην «μπήτνικ» Νηλ Νασάντυ (Neal Leon Cassady, 1926 - 1968) σύστησε τον Κίσυ σε δύο μεγάλα ονόματα της «μπητ» λογοτεχνίας, τους Τζακ Κέρουακ (Jack Kerouac, 1922 - 1969) και Άλλεν Γκίνσμπεργκ (Irwin Allen Ginsberg, 1926 - 1997), οι οποίοι με την σειρά τους τον έφεραν σε επαφή με τον θεωρητικό των ψυχοδηλωτικών καθηγητή Τίμοθυ Λήρυ (Timothy Leary, 1920 – 1996), διωγμένο την περασμένη χρονιά από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και συγγραφέα μαζί με τους Alpert και Ralph Metzner του βασισμένου στην «Θιβετανική Βίβλο των Νεκρών» βιβλίου «Η Ψυχεδελική Εμπειρία» («The Psychedelic Experience», 1964).

Ανάμεσα στον Κίσυ και τον Λήρυ, που άτυπα απετέλεσαν τους θεωρητικούς του λεγόμενου «ψυχεδελικού» κινήματος, υπήρξε αρχικά διάσταση απόψεων σχετικά με την κατεύθυνσή του: ο πρώτος υποστήριζε ότι τα ψυχοδηλωτικά φάρμακα αποτελούν εργαλείο κοινωνικής αλλαγής (στο μέτρο που όταν η πλειοψηφία των ανθρώπων έχει βιώσει την διευρυμένη συνείδηση θα μπορεί να αποδεχθεί ευκολότερα τις προτεινόμενες ριζοσπαστικές κοινωνικές και πολιτικές λύσεις), ενώ ο δεύτερος υποστήριζε ότι τα ψυχοδηλωτικά φάρμακα πρέπει να χορηγούνται σε επιστημονικά πλαίσια και μόνον σε εθελοντές. Στα πλαίσια της θέσης του, ο Κίσυ προχώρησε σε ελεύθερη διανομή ψυχοδηλωτικών, κυρίως LSD, στο κοινό των «συμβάντων» που οργάνωναν κατά την διετία 1965 - 1966 οι «Πλακατζήδες» στην Καλιφόρνια υπό το όνομα «Acid Tests». Η αποδοχή των «Acid Tests» υπήρξε τόσο μεγάλη, ώστε τελικά και ο ίδιος ο Λήρυ υιοθέτησε τις απόψεις του έως τότε θεωρητικού αντιπάλου του.

ΤΑ «ACID TESTS»

Τα «Acid Tests» διοργανώνονταν μέχρι τον Οκτώβριο του 1966, οπότε η χρήση του LSD τέθηκε εκτός νόμου σε όλες τις Η.Π.Α. Τα «Acid Tests» πραγματοποιήθηκαν στην Σάντα Κρουζ (στις 27 Νοεμβρίου 1965, στο κτήμα του Κεν Μπαμπς, υπό τον ήχο του συγκροτήματος «Warlocks», που αργότερα μετονομάστηκαν σε «Ευγνώμονες Νεκροί», «The Grateful Dead»), την Οκλαχόμα (τον Δεκέμβριο του 1965), το Σαν Χοσέ (San Jose, στις 4  και 11 Δεκεμβρίου 1965), το Πάλο Άλτο (Palo Alto, στις 18 Δεκεμβρίου 1965), το Πόρτλαντ (Portland, τον Ιανουάριο του 1966), το Σαν Φραντσίσκο (επτά διαφορετικά, στις 8, 21 - 23 και 29 Ιανουαρίου, 11 Φεβρουαρίου, 22 – 24 Απριλίου, 1 και 31 Οκτωβρίου 1966), το Λος Άντζελες (έξι διαφορετικά, στις αρχές Φεβρουαρίου, στις 12 και 25 Φεβρουαρίου, στις 19 και 25 Μαρτίου και 5 Απριλίου 1966), στο Ντένβερ (Denver, παράνομα, στις αρχές του 1967) και το Χιούστον του Τέξας (επίσης παράνομα, στο «Rice University», στις 16 Μαρτίου 1967).

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΤΟΝ ΝΟΜΟ

Από τον Ιούλιο του 1965, με την μεσολάβηση του Χάντερ Τόμπσον, ο Κίσυ και οι «Πλακατζήδες» ανέπτυξαν φιλικές σχέσεις με την αναδυόμενη τότε συμμορία μοτοσικλετιστών «Άγγελοι της Κόλασης» («Hell's Angels»), τα μέλη της οποίας είχαν κατενθουσιαστεί με την καινούργια «μαγική» ουσία που τους είχε γνωρίσει ο Κίσυ, πολλούς μήνες πριν το πρώτο «Acid Test». Περίφημο έχει μείνει το πολυπληθές πάρτι των «Αγγέλων της Κόλασης» στο ράντσο του Κίσυ στην Λα Χόντα, στις 7 Αυγούστου 1965, ενώ στην σχέση της συμμορίας με τον Κίσυ ο Γκίνσμπεργκ αφιέρωσε ένα ποίημά του.    

Τον Απρίλιο του 1966, ο Κίσυ και μερικοί ακόμα «Πλακατζήδες» έφυγαν στο Μεξικό, όπου και παρέμειναν μέχρι τον Σεπτέμβριο. Όταν όμως επέστρεψαν στις Η.Π.Α., ο Κίσυ συνελήφθη από το FBI για δύο εκκρεμούσες υποθέσεις κατοχής μαριχουάνας (από τις 23 Απριλίου 1965, σε έφοδο της αστυνομίας στο ράντσο της Λα Χόντα, και τις 19 Ιανουαρίου 1966 σε μία ταράτσα του Σαν Φραντσίσκο) και κλείστηκε για 5 μήνες στις φυλακές Σαν Ματέο (San Mateo County Jail) του Ρέντγουντ της Καλιφόρνιας (Redwood City, California).

Και ενώ η Καλιφόρνια κατακλυζόταν από την νεολαία που με μακριά μαλλιά, πολύχρωμα ρούχα και λουλούδια στο κεφάλι ζούσε τότε τις ένδοξες ημέρες του χίπικου «Καλοκαιριού της Αγάπης», ο Κίσυ μετρούσε τις ημέρες της ποινής του ζωγραφίζοντας και γράφοντας διάφορα κείμενά του, που έμελλαν να δουν το φως της δημοσιότητας μετά τον θάνατό του, στην έκδοση «Kesey's Jail Journal» (2003).

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟ ΟΡΕΓΚΟΝ
 
Μετά την αποφυλάκισή του, το φθινόπωρο του 1967, επέστρεψε στο πατρικό του κτήμα στο Πλέζαντ Χιλ (Pleasant Hill) του Όρεγκον, από όπου έκτοτε συνέγραφε και προωθούσε τα κείμενα και τα βιβλία του, παραδίδοντας κατά καιρούς και μαθήματα γραφής στο «Πανεπιστήμιο του Όρεγκον» («University of Oregon»).



Με την Ρόζμαρυ Λήρυ το 1970

Η καθήλωσή του στο Όρεγκον υπήρξε τέτοια που το καλοκαίρι του 1969 δεν ακολούθησε του υπόλοιπους «Πλακατζήδες», όταν ταξίδεψαν με το «Furthur» στην πολιτεία της Νέας Υόρκης για να παρευρεθούν στο ροκ φεστιβάλ του Γούντστοκ (Woodstock). Από το 1966 τα παιδιά του είχαν αυξηθεί σε τέσσερα, καθώς είχε αποκτήσει ένα ακόμη, την Σάνσαϊν (Sunshine), με το μέλος των «Πλακατζήδες» Καρολάϊν Άνταμς (Carolyn Adams, 1946-).

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ


Το 1971, χρονιά κατά την οποία το «Sometimes a Great Notion» γυρίστηκε σε κινηματογραφική ταινία με διευθυντή και πρωταγωνιστή τον Πωλ Νιούμαν (Paul Newman), ο Κίσυ συμμετείχε στην έκδοση του μεγαλειώδους «Last Whole Earth Catalog» με το κείμενο «Cut the Motherfuckers Loose», ενώ από το 1974 και μέχρι το 1981 εξέδωσε έξι συνολικά τεύχη του λογοτεχνικού περιοδικού «Spit in the Ocean» («Φτυσιά στον ωκεανό», ενώ ένα έβδομο εξέδωσε μετά τον θάνατό του ο φίλος του Εντ ΜακΚλάναχαν, Ed McClanahan). Το 1975 και το «Στην Φωλιά του Κούκου» μεταφέρθηκε επίσης με μεγάλη επιτυχία στην κινηματογραφική οθόνη από τον Μίλος  Φόρμαν  (Μilos Forman, 1932-),  με πρωταγωνιστή  τον  ηθοποιό Τζακ

Νίκολσον (Jack Nicholson), όμως ο Κίσυ απείχε από την παραγωγή επειδή αυτή άλλαζε το κεντρικό πρόσωπο του έργου από τον ινδιάνο «Αρχηγό» στον απείθαρχο λευκό Μακ Μάρφυ (Randle McMurphy).

ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ

Το 1994 περιηγήθηκε σε όλη την Δυτική Ακτή με μερικούς εναπομείναντες «Πλακατζήδες» και το μουσικό συγκρότημα «Jambay», παρουσιάζοντας το θεατρικό έργο του «Twister: A Ritual Reality». Δέκα χρόνια νωρίτερα, το 1984, είχε χάσει σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα τον φοιτητή πρωτότοκο υιό του Τζεντ, γεγονός που του κόστισε πολύ. Το 1997 δέχθηκε ένα δεύτερο σοβαρό κτύπημα όταν υπέστη έμφραγμα και στο τέλος το 2001 διαγνώσθηκε ότι έπασχε από καρκίνο στο συκώτι. Εγχειρίστηκε στις 25 Οκτωβρίου και μόλις δύο εβδομάδες μετά, στις 10 Νοεμβρίου 2001 άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 66 ετών.

Ο Κίσυ θεωρείται ο κυριότερος εκπρόσωπος της γεφύρωσης της «γενιάς των μπητ» («Beat Generation») με τους «χίπις» («hippies») της δεκαετίας του 1960. Δύο μόλις χρόνια πριν πεθάνει, το 1999, είχε πει σε μια συνέντευξή του στον Ρoμπ Έλντερ (Rob Elder): «ήμουν πολύ νέος για να είμαι μπήτνικ και πολύ γέρος για να είμαι χίπι». 

ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑΣ:

«One Flew Over the Cuckoo's Nest», μυθιστόρημα, 1962
«Sometimes a Great Notion», μυθιστόρημα, 1964
Συνεργασία στο «Last Whole Earth Catalog», 1971 (με το κείμενο «Cut the Motherfuckers Loose»)
Εκδότης με τον Paul Krassner του «Last Supplement to the Whole Earth Catalog», 1971 (με τα κείμενα «Dawgs», «The I Ching», «Mantras», «Tools from My Chest»)
«Kesey's Garage Sale», συλλογή κειμένων, 1973
Εισαγωγή στο «The Hog Farm and Friends, Wavy Gravy as told to Hugh Romney and vice versa», 1974
«The Day After Superman Died», μυθιστόρημα, 1980
Εισαγωγή στο «Best of The Realist: The Sixties Most Outrageously Irreverent Magazine», 1984
«Demon Box», συλλογή μικρών διηγημάτων, 1986
«Caverns», μυθιστόρημα (με το ψευδώνυμο O.U. Levon), 1989
«The Further Inquiry», θεατρικό (με τον R. Bevirt), 1990
«The Sea Lion», μυθιστόρημα, 1991
«Sailor Song», μυθιστόρημα, 1992
«Last Go Round», μυθιστόρημα (με τον Ken Babbs), 1994
«Twister», θεατρικό, 1994
«Kesey's Jail Journal», συλλογή κειμένων, 2003 (μετά θάνατον)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

Gene Anthony, «Summer of Love: Haight-Ashbury at its Highest», Millbrae, Ca, 1980
Bruce Carnes, «Ken Kesey», Boise, Idaho, 1974
Barry H. Leeds, «Ken Kesey», New York, 1981
Stephen L. Tanner, «Ken Kesey», Boston, 1990
Peter O. Whitmer, «Aquarius Revisited: Seven Who Created the Sixties Counterculture», New York, 1987
Tom Wolfe, «The Electric Kool-Aid Acid Test», New York, 1968



 




ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΕ: 

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ 

ΣΥΓΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ 

ΕΚΔΟΣΕΙΣ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ" 

ΚΕΙΜΕΝΑ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ, ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ 

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ" (1980 - 1993) 

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ