ΚΕΝΤΡΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ 1
 
(Δημοσιεύθηκε σε 3 μέρη στα τεύχη 1 - 3 της «Ανοιχτής Πόλης» 1980-1981. Το κείμενο συνέθεσε ο Βλάσης Ρασσιάς για λογαριασμό της εκδοτικής ομάδας του περιοδικού)
 
 

(Μερικές σημειώσεις) 

Μέρος 1ο 

Ο μαρασμός της κοινωνίας είναι ο μαρασμός και μόνο της θεσμικής της υποδομής. Το κίνημα της Αντικουλτούρας αναπτύσσει κοινωνικά πειράματα αντι-θεσμούς για επαναζωογόνηση της κοινωνικής ανταλλαγής και λειτουργίας. Το περιεχόμενο αυτής της «νέας κοινωνίας» που απαγγέλλεται, δεν μπορεί να προειπωθεί ή να προκαθορισθεί. Η μορφή της, που αναντίρρητα θα είναι ετερογενής, αποκεντρωτική και βασισμένη στην αλληλο-αρωγή, βασίζεται σε μία πολλαπλότητα από διαπροσωπικές σχέσεις, που έπρεπε να καλλιεργηθούν, να επιδοκιμασθούν και να προωθηθούν. 

Στα τέλη της δεκαετίας του ’60 ένας αριθμός ανθρώπων μέσα στα κίνημα της Αντικουλτούρας επεξεργάσθηκε συστηματικά διαδικασίες παραλλήλων ιδρυμάτων και εναλλαχτικών κοινοτήτων. Ιδιαίτερα στη ζωή ποικιλώνυμων γκέττος, η δημιουργία βιώσιμων εναλλακτικών ιδρυμάτων, θα χρησίμευε σαν πυρήνας ριζοσπαστικοποίησης. Έπρεπε ο κόσμος να εγκαταλείψει τις κατεστημένες δομές και να εκδηλώσει ανοιχτά την περιφρόνησή του για τις τωρινές μορφές κοινωνικής οργάνωσης. 

Όλες οι παραπάνω σκέψεις είχαν σαν αποτέλεσμα την “Συνέλευση των Μη Εκροσωπουμένων” που συμβόλιζε μία εναλλακτική δομή της αστικής κοινωνίας. Ωστόσο η ίδια η φύση αυτών των αντι-ιδρυμάτων δούλευε περισσότερο συμβολικά και στην καλύτερη περίπτωση είχαν πολιτική χρησιμότητα στο βαθμό που όξυναν τις συνειδήσεις. Οι πιο πολλές από τις προσπάθειες αυτές έγιναν με τρόπο απατηλό (κοινότητες αγάπης) γιατί ο φαινομενικός τους σκοπός (μια αληθινά εναλλακτική λύση) είχε μικρή μόνο σχέση με τον πραγματικό τους χαρακτήρα (μια διαμαρτυρία συμβολική). 

Σε λίγο, ένα καινούργιο είδος παράλληλων ιδρυμάτων αναπτύχθηκε με συγκεκριμένους όμως πολιτικούς αντικειμενικούς σκοπούς. “Οκτώ πρόσωπα ενώθηκαν μαζί για να φτιάξουν ένα κοινόβιο. Αυτή η ενέργεια ήταν το αποτέλεσμα μίας μεγάλης συζήτητσης κι έφθασαν στην κοινή κατάληξη πως δεν θα μπορούσαν να εξακολουθήσουν να ονομάζονται επαναστάτες όσο η προσωπική ύπαρξή τους αντανακλούσε τις ίδιες αστικές αξίες ενάντια στις οποίες αγωνίζονταν και που καταντούσαν τόσο αφόρητη την καθημερινή ζωή γράφει ο Fritz Teufel για το «Κοινόβιο 1» της οδού Στέφενστράσσε 60 του Βερολίνου, στο «Αντικουλτούρα» (Λονδίνο 1969). 

 

Μια από τις κεντρικές απόψεις αυτής της τάσης ήταν η ανάγκη για θεμελίωση μιάς καινούργιας ιστορίας που μπορούσε να υλοποιηθεί μόνο με μια διαδικασία, όπου κάθε δουλειά έπρεπε να βγαίνει συλλογική, εξαφανίζοντας κάθε ατομικίστικη προσπάθεια προβολής ή υπεροχής. Πάνω στη συλλογικότητα της δράσης τους οι συμβιωτικοί στο «Κοινόβιο 1» μοίραζαν τα αγαθά, την ιδιοκτησία και τα λεφτά σε μία μικροοικονομία τελείως συλλογική. Η εξέγερση ενάντια στην κατανάλωση είχε αρχίσει ήδη από το ’67. Ανάμεσα στα δωμάτια δεν υπήρχαν πόρτες ενώ οι χώροι (εντοιχισμένα ντουλάπια κ.λπ) ήταν κοινά. «είμαστε όλοι μαζί, κοιμόμαστε όλοι μαζί, δεν πρέπει πια ν’αφήσουμε ατομικίστικα κατάλοιπα, το μόνο που πρέπει να υπάρχει είναι η συλλογικότητα. Κανένας δεν έχει κάτι δικό του. Όλα ανήκουν σε ΟΛΟΥΣ». 

Ο Hans Jurgen Krahl, διανοούμενος και μέλος της SDS λέει στα 1969: «έχουμε αναγνωρίσει και δεί, ότι για να αγωνίζεται κάποιος ενάντια σ’ αυτό το κοινωνικό σύστημα, είναι αναγκαίο ν’ αναπτύξει, τις πρώτες εμβρυακές μορφές της μελλοντικής κοινωνίας ήδη μέσα στην ίδια την κίνηση του πολιτικού του αγώνα». 

Αργότερα το ρεύμα διαφοροποιήθκε. Οι αντι-θεσμοί τώρα ήταν αποτέλεσμα περισσότερο εκπλήρωσης των αναγκών του κινήματος, παρά πολιτικοκοινωνικής αντιπαράθεσης. Για παράδειγμα μια ομάδα θέλει μια πολιτική εφημερίδα η οποία να παρέχει στοιχεία και αναλύσεις που δεν βγαίνουν στα τωρινά μέσα επικοινωνίας. Εφημερίδα «παράλληλη»,  αντεργκράουντ. Πρέπει να βλέπουμε τον «υπόγειο» Τύπο πάντα μέσα σ’ ένα οργανωτικό πλαίσιο. Οι έξω από το κίνημα μπορούν να ενθουσιασθούν απ’ αυτόν. Μία «Ομάδα Επικαίρων» μπορεί επίσης να είναι ένα παράδειγμα αντι-ιδρύματος απέναντι στα Mαζικά Μέσα. Ριζοσπάστες κινηματογραφιστές σε ντοκυμανταίρ, κάνουν ταινίες, χρησιμοποιώντας τες ως άμεσο προπαγανδιστικό υλικό για το κίνημα. «Τραβώντας» ντοκυμανταίρ σε μία εκδήλωση, κάνουν την δουλειά τους «από τα μέσα», ως συμμετέχοντες. Δεν αλλιώνουν την φύση των γεγονότων, με το άσχετο ή εχθρικά διακείμενο μάτι τού έξω παρατηρητή. Συμμετοχή, καταγραφή και συναίσθηση.

 

Ο αντι-θεσμός έχει πολλές φορές λειτουργία εξυπηρέτησης. Για τους ανθρώπους που ΑΝΑΓΚΑΖΟΝΤΑΙ να δουλέψουν -ίσως για να εξασφαλίσουν την κάλυψη οικονομικών υποχρεώσεων- ή για όσους είναι ΑΦΟΣΙΩΜΕΝΟΙ σ’ ένα επάγγελμα που κάνουν, πρέπει να βρεθούν εναλλακτικές λύσεις, με εργασίες, τρόπους ζωής καθημερινά, τρόπους ανατροφής παιδιών, αποκλειστικά ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥΣ. Χρειάζονται αντι-τύποι διασκέδασης και απόλαυσης και επικοινωνίας για να αντικαταστήσουμε τον εθισμό στην κατανάλωση, την παθητικότητα της προκατασκευασμένης διασκέδασης, την έντεχνη υποβολή και τα χονδρά ψέμματα των μαζικών μέσων επικοινωνίας.  

Ο ιδρυτής των «Άσπρων Πανθήρων» John Sinclair είχε γράψει το 1968 τα εξής: «Το δικό μας πρόγραμμα είναι μία διανοητική επανάσταση που θα δράσει δια μέσου μίας ολοκληρωτικής προσβολής της κυρίαρχης κουλτούρας, που θα κάνει χρήση κάθε μέσου και εργαλείου, κάθε ενέργειας και κάθε μεθόδου μαζικής προβολής που θα μπορούσε να αποκτηθεί από τις κοινότητές μας... Η δική μας κουλτούρα, η δική μας τέχνη, η μουσική και οι εφημερίδες μας, τα βιβλία, οι αφίσες και τα ρούχα μας, τα σπίτια μας, ο τρόπος που βαδίζουμε και μιλάμε... όλα συγκροτούν ένα μήνυμα. Και το μήνυμα αυτό είναι ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ».   

 

Ναι, ίσως δεν είναι καθόλου ξεπερασμένη η προσπάθεια θεμελίωσης μιας «νέας ιστορίας» ή μάλλον η επαναθεμελίωση μιας ιστορικής νεότητας… 

Αν αγαπάμε τα παιδιά και κάθε άλλο πράγμα που μεγαλώνει…  
 
 

 

 

 

Μέρος 2ο 
 
Μέρος 3ο 
 
 
 
 

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΕ: 

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ 

ΣΥΓΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ 

ΕΚΔΟΣΕΙΣ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ" 

ΚΕΙΜΕΝΑ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ, ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ 

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ" (1980 - 1993) 

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ