Έλντριτζ Κλήβερ

(Leroy Eldridge Cleaver, Wabbaseka Arkansas, 31 Αυγούστου 1935 – Pomona California, 1 Μαϊου 1998)

Αφροαμερικανός πολιτικός ακτιβιστής και συγγραφέας, ηγετικό στέλεχος του «Κόμματος των Μαύρων  Πανθήρων», εξτρεμιστής που όμως στο τέλος του βίου του κατέληξε θρησκόληπτος συντηρητικός.

ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ Γεννήθηκε στην Wabbaseka του Arkansas, υιός του πιανίστα νυχτερινού κέντρου και σερβιτόρου Leroy  Eldridge Cleaver και της δασκάλας Thelma Hattie Robinson Cleaver, αλλά μεγάλωσε στο Φοίνιξ  (Phoenix) της Αριζόνα και στο μαύρο γκέττο του Ουώτς (Watts) στο Λος Άντζελες της Καλιφόρνια, όπου  είχε εγκατασταθεί η οικογένειά του, αντίστοιχα από το 1943 και από το 1946. Αντιδρώντας στον πατέρα του που συχνά έδερνε την μητέρα του, ο μικρός Έλντριτζ εντάχθηκε από  πολύ νωρίς σε συμμορία ανηλίκων, απέκτησε προβλήματα με τον νόμο (κλοπή ενός αυτοκινήτου και  πώληση μαριχουάνας) και τελικά κλείστηκε σε αναμορφωτήριο. Έχοντας ήδη εκτίσει ποινή 30 μηνών  και στις φυλακές Σολεδάδ (Soledad) για κατοχή μαριχουάνας (1954 – 1957), σε ηλικία 23 ετών, το έτος  1958, καταδικάστηκε για μία ακόμη φορά σε 14 χρόνια φυλάκιση για απόπειρα ανθρωποκτονίας (όταν  προσπάθησε με απειλή όπλου να βιάσει μία γυναίκα σε ένα πάρκινγκ αυτοκινήτων) και κλείστηκε στις  φυλακές του Σαν Κουεντίν (San Quentin) και μετά στην Φόλσομ (Folsom).

ΠΟΛΙΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗΝ ΦΥΛΑΚΗ

Στην διάρκεια του εγκλεισμού του ήλθε για πρώτη φορά σε επαφή με πολιτικά δοκίμια και μελέτησε  εργασίες του Άγγλου ριζοσπάστη Τόμας Παίην (Thomas Paine, 1737 – 1809) και του παναφρικανιστή  Ουϊλιαμ Ντουμπουά ή Ντουμπόϊς όπως έμεινε να προφέρεται στα αμερικανικά (William Edward  Burghardt Du Bois,1868 - 1963), καθώς και τα κύρια μαρξιστο-λενινιστικά έργα. Στις αρχές της  δεκαετίας του 1960 ήλθε σε επαφή με τις ιδέες του αφροαμερικανού εθνικιστή εξτρεμιστή Μάλκομ Εξ  (Malcolm Χ, πραγματικό όνομα Malcolm Little, 1925 – 1965, ισλαμικό όνομα El-Hajj Malik El-Shabazz),  οι οποίες και τον επηρέασαν εντονότατα και μάλλον τον καθοδήγησαν την επόμενη μιάμιση δεκαετία της  ζωής του. Ενώ μέσα στην φυλακή είχε γίνει στέλεχος της οργάνωσης «Έθνος του Ισλάμ» («Nation of  Islam», που είχε ιδρύσει ο Elijah Muhammad) ένας από τους ηγέτες της οποίας ήταν και ο Μάλκομ Εξ,  όταν ο τελευταίος αποχώρησε από αυτήν το έτος 1963, ο Κλήβερ τον μιμήθηκε αμέσως και αποχώρησε  και αυτός.  

ΠΡΟΣΧΩΡΗΣΗ ΣΤΟΥΣ «ΜΑΥΡΟΥΣ ΠΑΝΘΗΡΕΣ»

Το 1966, ενώ ήδη το ίνδαλμά του είχε δολοφονηθεί πιθανόν από μέλη του «Έθνους του Ισλάμ» και ο  Κλήβερ είχε αποτάξει τον Ισλαμισμό, πήρε αναστολή για το υπόλοιπο της ποινής του μετά από 8ετή  παραμονή στις φυλακές (με την βοήθεια της λευκής δικηγόρου Beverly Axelrod, που τον είχε ερωτευθεί)  και τον Οκτώβριο προσχώρησε στην οργάνωση των «Μαύρων Πανθήρων», που είχαν ιδρύσει στο  Ώκλαντ (Oakland) της Καλιφόρνια οι Χιού Π. Νιούτον (Huey P. Newton, 1942 - 1989) και Μπόμπυ Σήλ  (Robert George «Bobby» Seale, 1936 -) και πήρε το αξίωμα του «υπουργού Πληροφόρησης» («Μinister  of Ιnformation»).

Ως «υπουργός Πληροφόρησης» του κόμματος ο Κλήβερ εισήγαγε την πολιτικά ακραία αντίληψη της  διεκδίκησης των δικαιωμάτων των μαύρων «στους δρόμους», με το σύνθημα «καθολική ελευθερία  στους μαύρους ή καθολική καταστροφή της Αμερικής» και ηγήθηκε της εκστρατείας για την  απελευθέρωση του φυλακισμένου από τον Μάρτιο του 1967 Νιούτον («Free Huey»), τον οποίο ο Κλήβερ  θεωρούσε συνεχιστή του έργου του Μάλκομ Εξ. «ΨΥΧΗ ΣΤΟΝ ΠΑΓΟ» Τον καιρό της φυλάκισής του, ο Κλήβερ είχε συγγράψει το δοκίμιο «Ψυχή στον Πάγο» («Soul on Ice»),  το οποίο εκδόθηκε τον Φεβρουάριο του 1968, και

έγινε ένα κλασικό ανάγνωσμα όχι μόνο για τους  Αφροαμερικανούς επαναστάτες αλλά και για όλη την Νέα Αριστερά και αναδείχθηκε σε μία άτυπη  «Βίβλο» των μαύρων ριζοσπαστών.

Κάποιες θέσεις του στο «Ψυχή στον Πάγο» χαρακτηρίστηκαν όμως από διάφορους κριτικούς ως  «ομοφοβικές» (κατήγγειλε την ομοφυλοφιλία του μαύρου συγγραφέα James Baldwin) και «σεξιστικές»  (με αφορμή ότι σε ένα σημείο του βιβλίου παραδέχθηκε ότι σε κάποια στιγμή της ζωής του θεωρούσε  «επαναστατική πράξη» τον βιασμό λευκών γυναικών), σε σημείο που δημιουργήθηκε έντονη  δυσαρέσκεια στις τάξεις των «Μαύρων Πανθήρων» λόγω της πιθανής σύγχυσης των απόψεων του  Κλήβερ με τις επίσημες θέσεις της οργάνωσης.

ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΦΥΛΑΚΙΣΗ

O Κλήβερ αρθρογράφησε για ένα διάστημα και στο αριστερό μηνιαίο περιοδικό «Ράμπαρτς»  («Ramparts»), στο οποίο τον είχε συστήσει η δικηγόρος του Βeverly Axelrod και στις 27 Δεκεμβρίου  1967 νυμφεύθηκε την μαύρη αριστερίστρια Καθλήν Νήλ Κλήβερ (Kathleen Neal Cleaver, 1945 -), την  πρώτη γυναίκα που μπήκε στην Κεντρική Επιτροπή του κόμματος. Στις 6 Απριλίου 1968 όμως, δύο  ημέρες μετά την δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ (Martin Luther King, Jr.), έπεσε μαζί με 7 ακόμα  συντρόφους του σε μία ενέδρα της αστυνομίας του Ώκλαντ, κατά την οποία, μετά από σφοδρή  ανταλλαγή πυροβολισμών και πολιορκία του πρόχειρου καταφυγίου τους, ο Κλήβερ συνελήφθη  τραυματισμένος από σφαίρα στο πόδι και φυλακίστηκε στο Vacaville με την κατηγορία της απόπειρας  ανθρωποκτονίας. Πιο άτυχος από τους 7 «Πάνθηρες» στάθηκε ο μόλις 17χρονος Μπόμπυ Χάττον  (Bobby Hutton, 1950 – 1968, το νεαρότερο μέλος της οργάνωσης), ο οποίος γαζώθηκε με 12 σφαίρες  παρά το ότι είχε ήδη παραδοθεί.

ΦΥΓΗ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ
 
Μετά από δύο μήνες ο Κλήβερ κατόρθωσε να αποφυλακιστεί μέχρι την δίκη του με εγγύηση και  επωφελήθηκε από την πρόσκαιρη ελευθερία για να δώσει μια σειρά από διαλέξεις στο Πανεπιστήμιο  του Μπέρκλεϋ και να κατεβεί επίσης ως υποψήφιος για την Προεδρεία των Η.Π.Α. με το κόμμα «Peace  and Freedom Party», στο οποίο στεγάζονταν χίπις, ριζοσπάστες και ειρηνιστές (πήρε περίπου 37.000  ψήφους). Όταν ο τότε κυβερνήτης της Καλιφόρνια Ρόναλντ Ρήγκαν (Ronald Reagan) προσπάθησε να  του ακυρώσει τις διαλέξεις, ο Κλήβερ τον εξύβρισε δημόσια με αποτέλεσμα να διαταχθεί η επιστροφή  του στην φυλακή. Με σίγουρη πια την καταδίκη του για απόπειρα ανθρωποκτονίας, διέφυγε μαζί με την  σύζυγό του στις 24 Νοεμβρίου 1968 στο Μεξικό και από εκεί έφθασαν στην Κούβα. Ήδη πριν από 2  μήνες ο τότε διευθυντής του FBI Χούβερ (J. Edgar Hoover) είχε χαρακτηρίσει τους «Μαύρους  Πάνθηρες» ως «τον υπ’ αριθμόν 1 κίνδυνο για την εσωτερική ασφάλεια των Η.Π.Α.».

Το ζεύγος Κλήβερ στην Αλγερία το 1969 με τον νεογέννητο υιό τους μπροστά στην αφίσα επικήρυξης από το FBI

ΡΗΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΝΙΟΥΤΟΝ Από την Κούβα ο Κλήβερ προκάλεσε το πρώτο σχίσμα στην ηγεσία των «Μαύρων Πανθήρων» ζητώντας  με την κατηγορία του «ρεφορμισμού» την διαγραφή τού έως τότε θαυμαστή του Νταίηβιντ Χίλλιαρντ  (David Hilliard, 1942 -). Στην συνέχεια, ο Κλήβερ πέρασε 7 χρόνια στην Βόρεια Κορέα, την Κίνα, την  Αλγερία (στηριζόμενος οικονομικά από το Βόρειο Βιετνάμ) και, ως κανονικός φυγάδας, στην Γαλλία (από  το 1973). Το 1969 ο δημοσιογράφος Ρόμπερτ Σηρ (Robert Scheer, 1936 -), τότε μέλος της «Νέας  Αριστεράς», ο οποίος μάλιστα ακολούθησε για ένα διάστημα τον Κλήβερ στην Βόρεια Κορέα και την  Κίνα, επιμελήθηκε μια έκδοση αγωνιστικών κειμένων και ομιλιών του, που τιτλοφορείτο «Eldridge  Cleaver: Post-Prison Writings and Speeches», ενώ το παράρτημα του Σαν Φραντσίσκο των  «Πανθήρων» εξέδωσε το 1970 την μπροσούρα του «Επάνω στην ιδεολογία του Κόμματος των Μαύρων  Πανθήρων» («On the ideology of the Black Panther Party»). Στην αρχή της πολυετούς αυτοεξορίας του, ο Κλήβερ, έχοντας παρασυρθεί από πλαστές επιστολές  υποτιθέμενων υποστηρικτών του τις οποίες όμως στην πραγματικότητα τού έστελνε το FBI,  συγκρούστηκε και με τον φυλακισμένο θεωρητικό των «Πανθήρων» Νιούτον, περισσότερο λόγω της  καλλιεργημένης και διογκωμένης από το FBI αντιπαλότητας των δύο ισχυρών τους εγωϊσμών

παρά λόγω ιδεολογικών διαφορών, με αποτέλεσμα αυτό το δεύτερο σχίσμα ηγεσίας να μετατραπεί πολύ  γρήγορα (το 1971) σε σχίσμα της ίδιας της οργάνωσης. Το τμήμα της Δυτικής ακτής υποστήριζε τον  Νιούτον και την πρότασή του για αλληλοβοηθητική και κοινωνική δράση μέσα στις μαύρες κοινότητες,  ενώ το τμήμα της Ανατολικής ακτής υποστήριζε τον Κλήβερ, που υποστήριζε την βίαιη και μετωπική  σύγκρουση με το σύστημα και είχε αυτονομοποιήσει το πρώην παραστρατιωτικό τμήμα των  «Πανθήρων» ως «Μαύρο Απελευθερωτικό Στρατό» («Black Liberation Army»).

ΜΕΤΑΣΤΡΟΦΗ ΣΕ ΘΡΗΣΚΟΛΗΠΤΟ ΔΕΞΙΟ

Τελικά όμως ο Κλήβερ, έχοντας «σπάσει» από την εμπειρία του απομονωμένου φυγάδα, επέστρεψε  τελικά το 1975 στις Η.Π.Α., όπου φάνηκε ότι είχε ήδη μεταστραφεί πολιτικά σε αντι-κομμουνιστή δεξιό  και φανατικό χριστιανό: περιέγραψε το καθεστώς της Κούβας ως «βουντουσοσιαλισμό»  («voodoosocialism»), τόνισε σε άρθρο του στην εφημερίδα «Νιου Γιορκ Τάϊμς» («New York Times») ότι  το αμερικανικό πολιτικό σύστημα είναι το πιο ελεύθερο και πιο δημοκρατικό του κόσμου, καταδίκασε την  πολιτική των «Μαύρων Πανθήρων», δήλωσε ότι προτιμάει να είναι φυλακισμένος στις Η.Π.Α. παρά  ελεύθερος σε άλλη χώρα και κέρδισε σε αντάλλαγμα αναστολή για την υπόθεση των πυροβολισμών του  1968. Από υπερβάλλοντα ζήλο να ενταχθεί στο σύστημα που κάποτε πολεμούσε, προχώρησε όχι μόνο  σε αντι-κομμουνιστικές θέσεις και καταγγελία του αθεϊσμού που προωθούσαν οι «Πάνθηρες», αλλά και  σε μία επιδεικτική προσχώρηση το 1976 (προτού καν αποφυλακιστεί) τόσο του ιδίου όσο και της  συζύγου του στο ακραίο δεξιό κίνημα θρησκολήπτων «Ξαναγεννημένοι Χριστιανοί» («Born Again  Christians»), η οποία όμως του κόστισε ένα δημόσιο «γιαούρτωμα» από αναρχικούς «yippies» την ώρα  που αγόρευε σε μία συγκέντρωση οπαδών του νέου αλλά βραχύβιου δικού του κινήματος  «Σταυροφορίες για τον Χριστό» («Crusades for Christ»).

ΠΡΟΜΑΧΟΣ ΤΟΥ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΣΜΟΥ

Κυλώντας ολοένα και περισσότερο στον υπερσυντηρητισμό, πέρασε για ένα διάστημα από την  «Εκκλησία της Ενοποίησης» («Unification Church») του γνωστού κορεάτη «μεσσία» Μουν (Reverend  Sun Myung Moon) και τους «Μαύρους Μορμόνους» και συνέγραψε το 1978 ως αφοσιωμένος πρόμαχος  του αμερικανικού καπιταλισμού το βιβλίο «Ψυχή στην Φωτιά» («Soul on Fire»), στο οποίο προσπάθησε  να καταγγείλει το γι’ αυτόν «ένοχο» επαναστατικό παρελθόν του. Το 1980 έκανε την γελοία απόπειρα να  ιδρύσει μία δική του εκκλησία, το «Christlam», που θα αποτελούσε σύνθεση στοιχείων του  Χριστιανισμού και του Ισλαμισμού, το δε 1986 έθεσε στην Καλιφόρνια, δίχως όμως επιτυχία,  εσωκομματική υποψηφιότητα στο Ρεμπουμπλικανικό Κόμμα για θέση στην Γερουσία.

Τον Φεβρουάριο του 1986 στο εξώφυλλο του περιοδικού "Reason"

ΚΟΚΑΪΝΟΜΑΝΗΣ   Το 1987, χρονιά κατά την οποία χώρισε από την Καθλήν, με την οποία είχε αποκτήσει δύο παιδιά, τον  Ahmad Maceo (που είχε γεννηθεί στην Αλγερία το 1969, σήμερα ισλαμιστή συγγραφέα) και την  Jojuyounghi ή Joju (που είχε γεννηθεί στην Βόρεια Κορέα το 1970), συνελήφθη για μία ακόμη φορά για  κατοχή κοκαϊνης. Το 1988 συνελήφθη ξανά για κλοπή, αλλά καταδικάστηκε με τριετή αναστολή, ενώ  βυθιζόταν ολοένα και περισσότερο στον εθισμό κοκαϊνης. Το 1992 συνελήφθη για μία ακόμη φορά για  χρήση κοκαϊνης και διάρρηξη, αλλά απαλλάχθηκε, ενώ δύο χρόνια αργότερα νοσηλεύθηκε έπειτα από  βαρύ τραυματισμό στο κεφάλι από κτύπημα ενός άλλου κοκαϊνομανή. Το 1998 δεν έδειξε κανέναν απολύτως ενδοιασμό να καταδικάσει από την αρχή έως το τέλος της την  ιστορία των «Πανθήρων», δηλώνοντας σε μια συνέντευξή του: «εάν οι άνθρωποι είχαν ακούσει τον Χιού  Νιούτον και εμένα την δεκαετία του 1960, η χώρα μας θα είχε ζήσει ένα ολοκαύτωμα». Τον Φεβρουάριο  του ιδίου έτους είχε προσπαθήσει να συμμαζέψει λίγο την ζωή του, εργαζόμενος ως σύμβουλος της  «Συμμαχίας για την Διαφορετικότητα» («Coalition for Diversity») στο Πανεπιστήμιο της LaVerne στην  νότια Καλιφόρνια, όμως την πρωτομαγιά του ίδιου έτους πέθανε σε ηλικία 62 ετών στο νοσοκομείο της  Πομόνα της Καλιφόρνια από αιτία που δεν ανακοινώθηκε (άλλοι εικάζουν ανακοπή και άλλοι καρκίνο  του προστάτη). «Η ρήξη

με τον Νιούτον έστειλε τον Κλήβερ σε μία ακόμα εξορία, διαφορετικής όμως  μορφής. Αυτή την φορά ήταν μία εξορία πνευματική… Ο Κλήβερ μεταμορφώθηκε στο απόλυτο αντίθετο  του εαυτού του και προσχώρησε στον ιδεολογικό χώρο των έως τότε εχθρών του», σημείωσε μετά από  6 ημέρες, στις 7 Μαϊου 1998 ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Ρέγκιναλντ Μαίητζορ (Reginald Major,  πρώην μέλος των «Πανθήρων»), στην νεκρολογία που του αφιέρωσε με τίτλο «Soul on Ice Never  Melted».   

ΤΑ ΜΕΤΑ ΘΑΝΑΤΟΝ

Το 2006 η πρώην σύζυγός του Καθλήν Κλήβερ επιμελήθηκε την έκδοση σε έναν τόμο με τίτλο «Target Zero: A Life in Writing», διαφόρων κειμένων, ποιημάτων, επιστολών, ομιλιών και συνεντεύξεών του. Το  βιβλίο χωρίζεται σε τέσσερα τμήματα που έχουν τους χαρακτηριστικούς τίτλους «Πρώτα Χρόνια»,  «Επανάσταση», «Εξορία» και «Μεταστροφή».

Βλάσης Γ. Ρασσιάς, 2007


ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ:

«Soul on Ice», εκδόσεις «McGraw-Hill», New York, 1968, στα ελληνικά πρωτοκυκλοφόρησε ως «Ψυχή  στον Πάγο», εκδόσεις «Πάπυρος», Αθήνα, 1972 
«Eldridge Cleaver: Post-Prison Writings and Speeches», εκδόσεις «Random House», New York, 1969,  με επιμέλεια του Robert Scheer
«Eldridge Cleaver’s Black Papers», New York, 1969
«On the ideology of the Black Panther Party», εκδόσεις «Black Panther Party», San Francisco, 1970
«Soul on Fire», εκδόσεις «Word Books», Waco, Texas, 1978
«Target Zero: A Life in Writing», εκδόσεις «Palgrave Macmillan», 2006, μετά θάνατον, με επιμέλεια της  Kathleen Neal Cleaver

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

Louis G. Heath, editor, «Off the Pigs: The History and Literature of the Black Panther Party», εκδόσεις  «Scarecrow Press», Metuchen, N.J, 1976
Reginald Major, «A Panther is a black cat», εκδόσεις «W. Morrow», New York, 1971
Kathleen Rout, «Eldridge Cleaver», εκδόσεις «G. K. Hall», Boston, 1991
Bobby Seale, «Seize the Time», εκδόσεις «Black Classic Press», Baltimore, 1997

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΕ: 

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ 

ΣΥΓΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΨΥΧΕΣ 

ΕΚΔΟΣΕΙΣ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ" 

ΚΕΙΜΕΝΑ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ, ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ 

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ" (1980 - 1993) 

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ